عوامل مؤثر بر فرآيند تصميم ‌گيري زنان نخست باردار در مورد انتخاب روش زايمان: يك مطالعه تئوري محور

Factors related to the decision making process of primigravid women about mode of delivery: A theory-based study

مقدمه: آمار سزارين در ايران بالاتر از حد استاندارد است و توجه به عوامل مؤثر بر فرآيند تصميم‌گيري زنان جهت انتخاب روش زايمان مي­تواند به شناسايي علل افزايش آن كمك كند. مطالعه حاضر با هدف بررسي عوامل مؤثر بر فرآيند تصميم‌گيري زنان جهت انتخاب روش زايمان با استفاده از مدل باور بهداشتي انجام شد. روش كار: اين مطالعه مقطعي در فاصله زماني خرداد 1393 تا فروردين 1396 بر روي 321 زن نخست باردار كه بارداري طبيعي و سالم بالاتر از 26 هفته داشتند، در شهر گناباد انجام شد. ابزار گردآوري اطلاعات مشتمل بر پرسشنامه مشخصات فردي و باروري، پرسشنامه آگاهي در مورد مزايا و معايب زايمان طبيعي و سزارين، پرسشنامه سنجش سازه­هاي مدل باور بهداشتي و پرسشنامه انتخاب روش زايمان بود. تجزيه و تحليل داده­ها با استفاده از نرم‌افزار آماري SPSS (نسخه 16) انجام شد. ميزان p كمتر از 05/0 معني‌دار در نظر گرفته شد. يافته‌ها: 238 نفر (1/74%) از زنان زايمان طبيعي و 83 نفر (9/25%) سزارين را انتخاب كرده بودند. از بين سازه­هاي مدل باور بهداشتي، سازه­هاي حساسيت درك شده (023/0=p) و منافع درك شده (001/0=p) بين دو گروه اختلاف آماري معني‌داري داشت، اما آگاهي، شدت درك شده و موانع درك شده بين دو گروه اختلاف آماري معني‌داري نشان نداد (05/0p>). متغيرهاي سن، تحصيلات و شغل زن باردار بين دو گروه اختلاف آماري معني‌دار نداشتند، اما منبع كسب اطلاعات در مورد روش­هاي زايماني بين دو گروه كه زايمان طبيعي يا سزارين را انتخاب كرده بودند، اختلاف آماري معني‌داري داشت (008/0=p). نتيجه‌گيري: نتيجه اصلي مطالعه مبين ارتباط سازه­ هاي حساسيت درك شده و منافع درك شده با روش انتخابي جهت زايمان بود. از اين يافته مي­توان در برنامه‌ريزي­ هاي آموزشي جهت زنان باردار با تأكيد بيشتر بر سازه­هاي معني‌دار مدل باور بهداشتي استفاده كرد.

Introduction: The rate of cesarean section in Iran is three times higher than standard and attention to the factors affecting decision making process of women to choose mode of delivery helps to recognize the causes of its high rate. This study was performed with aim to investigate the factors affecting decision making process of women to choose mode of delivery based on the Health Belief Model (HBM). Methods: This cross-sectional study was performed on 321 primigravid women who had normal and healthy pregnancy with gestational age of higher than 26 weeks in Gonabad from June 2014 to April 2017. Data collection tools included the questionnaire of personal and reproduction characteristics, the questionnaire of awareness about the advantages and disadvantages of vaginal delivery and cesarean section, the questionnaire of assessing HBM, and the questionnaire of choosing the mode of delivery. Data was analyzed by SPSS software (version16). P<0.05 was considered significant. Results: 238 women (74.1%) had selected vaginal delivery and 83 (25.9%) cesarean. Among the HBM constructs, two groups were significantly different in terms of perceived susceptibility (p= 0.023) and perceived benefits (p= 0.001), but there was no significant difference between two groups in terms of knowledge, perceived severity and perceived barriers (p>0.05). Two groups were not significantly different in terms of age, education and occupation of pregnant women (p> 0.05), but a significant difference was found between those who had selected vaginal delivery and those who had selected cesarean in terms of sources of information about delivery mode (p= 0.008). Conclusion: The main findings of this study showed a relationship between perceived susceptibility and perceived benefits with intended mode of delivery. This finding can be used in designing educational programs for pregnant women with more emphasis on significant structures of HBM.