بررسي عوامل مؤثر بر انجام رفتارهاي تغذيه صحيح در زنان: مطالعه‌اي مبتني بر مدل ارتقاء سلامت پندر: 1395

Determinants of proper nutrition behaviors in women: A study based on health promotion model in 2016

مقدمه: عادات غذايي غلط علت 20% كل سرطان­ها در كشور­هاي در حال توسعه است (1). تغذيه مناسب، عدم استعمال دخانيات و فعاليت بدني منظم، اجزاي اصلي پيشگيري از بيماري‌هاي مزمن مي­باشند (2)، بنابراين توجه به رعايت تغذيه صحيح، امري ضروري مي­باشد، لذا مطالعه حاضر با هدف بررسي عوامل مؤثر بر انجام رفتارهاي تغذيه صحيح در زنان انجام شد. روش‌كار: اين مطالعه توصيفي- مقطعي در سال 1395 بر روي 365 نفر از زنان 60-18 ساله شهر بجنورد انجام گرفت. گردآوري داده‌ها با استفاده از پرسشنامه مدل ارتقاء سلامت انجام گرفت. داده‌هاي گردآوري شده شامل خصوصيات فردي، خودركارآمدي درك شده، احساسات، منافع درك شده، موانع درك شده، تأثير گذارنده‌هاي بين فردي، تأثير گذارنده‌هاي وضعيتي، تعهد به طرح عمل و پيامدهاي رفتاري بود. تجزيه و تحليل داده­ها با استفاده از نرم‌افزار آماري SPSS (نسخه 24) و آزمون‌هاي تي مستقل، كاي دو، ضريب همبستگي، آناليز واريانس يك طرفه، همبستگي اسپيرمن و رگرسيون خطي انجام شد. ميزان p كمتر از 05/0 معني‌دار در نظر گرفته شد. يافته­ها: رفتارهاي تغذيه صحيح در زنان با عواملي نظير تحصيلات (04/0=p)، وضعيت تأهل، (03/0=p) و ميزان درآمد (0001/0>p) ارتباط معني‌‌داري داشت، در حالي كه با فاكتور وضعيت اشتغال ارتباط معني‌داري نداشت (007/0=p). سازه­هاي خودكار‌آمدي درك شده (01/0=p)، موانع درك شده (04/0=p) و پيامدهاي رفتاري (002/0=p) با رفتارهاي صحيح تغذيه در زنان ارتباط معني‌داري داشتند. 282 نفر (36/77%) از افراد مورد مطالعه در زمينه برنامه‌هايي غذايي خودكارآمد بودند. نتيجه‌گيري: مطالعه حاضر كارايي مدل ارتقاء سلامت را در پيشگويي اتخاذ رفتارهاي صحيح تغذيه در زنان نشان داد، از اين رو اين مدل مي‌تواند به عنوان چارچوبي جهت طراحي مداخلات آموزشي استفاده شود.

Introduction: Poor eating habits are the cause of 20% cancers in developing countries. Proper nutrition, not smoking and regular physical activity are the main components of prevention of chronic diseases. Therefore, attention to proper nutrition is necessary. This study was performed with aim to evaluate determinants of proper nutrition behaviors in women. Methods: This descriptive cross-sectional study was performed on 365 women aged 18-60 years old at Bojnord in 2016. Data were collected using health promotion model questionnaire. The collected data included individual characteristics, perceived self-efficacy, emotions, perceived benefits, perceived barriers, interpersonal influencers, status influencers, commitment to action plans, and behaviors outcomes. Data were analyzed using SPSS software (version 24) and Independent t, Chi-square, Correlation coefficient, One-way ANOVA, Spearman correlation and linear regression tests. P<0.05 was considered significant. Results: Proper nutrition behaviors in women were significantly associated with the factors such as education (p = 0.04), marital status (p = 0.03) and income level (p <0.0001), while were not significantly associated with employment status (P=0.007). The structures of perceived self-efficacy (p = 0.01), perceived barriers (p = 0.04) and behavioral outcomes (p = 0.002) had significant relationship with proper nutrition behaviors in women. 282 (77.36%) of the studied subjects were self-efficient in their meal plans. Conclusion: The present study showed the effectiveness of health promotion model in predicting proper nutrition behaviors in women, thus, this model can be used as a framework for designing educational interventions.