سكناي اصيل: از خوانش هايدگر تا اصفهان صفوي مطالعه اي پيرامون باغ-شهر اصفهان در دوره صفوي

زيبايي شناسي و كاركردگرايي در معماري و شهرسازي از ديرباز در چالشي ديرين با يكديگر قرار داشته اند كه تا به امروز ادامه دارد. بررسي اين چالش از منظر تفكر مارتين هايدگر، ارتباط آن را با امكان سكناي اصيل انسان در فضاي معمارانه آشكار مي سازد. از منظر هايدگر، حضور انسان در جهان و قرب او با فضايي كه در آن سكنا مي گزيند مهم ترين دغدغه آفرينش فضاهاي شهري است كه معمار و طراح فضاهاي شهري بايد به آن توجه نمايد. با اين ديدگاه، نكته مهم اين است كه همه اجزاي مؤثر در سكناي انسان از حقيقتي واحد نشأت گرفته و به آن رهنمون مي شوند. روش پژوهش د ر اين مقاله، پديدارشناسي هرمنوتيك، برگرفته از آراي هايدگر است، كه فضاي معمارانه را انضمامي كننده فضاي اگزيستانس و تقاضاي انسان از اين فضا را مطالبه كردن ساختاري مي داند كه امكانات متعددي را براي تعيين هويت اصيل ما در جهان فراهم مي آورد. اين مقاله در پي آن است كه با انطباق مفاهيم و اصول مورد نظر هايدگر در خصوص سكنا با باغ-شهر اصفهان در دوره صفوي، به مثابه معماري و شهرسازي اصيل اسلامي-ايراني به اين موضوع بپردازد كه انسان براي سكنا گزيدن اصيل بايد به ريشه ها و حقيقت وجودي خود در جهان رجعت نمايد و اين، يگانه احضاري است كه ميرايان را به سكناي شان فرا مي خواند. به اين ترتيب وظيفه معماري و شهرسازي در پيوند با يكديگر را مي توان گردآوردن عناصر فضاي وجودي به گونه اي دانست كه انسان در آن به سوي اصالت حركت كرده و سكنا مي گزيند و براي طي اين طريق جهان را انضمامي كرده و به محيط پيراموني اش در قالب ساختمان ها و فضاهاي شهري تجسم معمارانه ببخشد و براي اين منظور به ارضاي عميق ترين نيازهاي وجودي انسان نائل آيد؛ رويدادي كه در اصفهان عصر صفوي تا حد زيادي محقق گرديده است.