تأثير ميزان رطوبت خاك بر معدني شدن و ثابت سرعت تجزيه فسفر آلي بقاياي گياهي

سابقه و هدف: بقاياي گياهي به‌دليل دارا بودن عناصر غذايي مورد نياز گياهان در چرخه‌ي طبيعي اين عناصر نقش مهمي دارند. با توجه به نقش بقاياي گياهي در بهبود حاصلخيزي خاك، آگاهي از شيوه‌هاي مختلف مديريت بقاياي گياهي و انتخاب بهترين شيوه‌ي مديريت براي اين بقايا امري لازم و ضروري است. تركيبي از عوامل محيطي و زيستي در سرعت معدني شدن فسفر آلي در خاك نقش دارند و ميكروب‌ها عامل اصلي در تجزيه كلش‌ و بقاياي گياهي هستند. عوامل غير زنده شامل دما، نوع خاك، چگالي ظاهري، رطوبت خاك و كيفيت آب آبياري از طريق تاثيرگذاري بر فعاليت‌هاي ميكروبي بر معدني شدن فسفر آلي موثرند. سرعت معدني شدن فسفر آلي در مناطقي با دما و رطوبت بالا نسبت به مناطق سرد و خشك بيشتر است. با توجه به رابطه‌ي معكوس بين رطوبت خاك و ميزان تهويه هدف اين پژوهش بررسي تاثير مقادير مختلف رطوبت خاك بر سرعت تجزيه‌ي بقايا و معدني شدن فسفر آلي مي‌باشد. مواد و روش‌ها: به‌منظور بررسي تأثير ميزان رطوبت خاك بر مقدار معدني شدن و ثابت سرعت تجزيه فسفر آلي يك آزمايش به صورت كرت‌هاي دو بار خرد شده، بر پايه‌ي طرح كاملا تصادفي، با سه تكرار و با استفاده از كيف كلش ، در گلخانه به اجرا در آمد. فاكتورهاي مورد بررسي در اين آزمايش شامل نوع بقاياي گياهي در دو سطح (جو و يونجه)، سطوح رطوبتي خاك در پنج سطح (10، 25، 50، 75 و 100 درصد رطوبت اشباع) و مدت زمان خوابانيدن بقايا در چهار سطح (1، 2، 3 و 4 ماه) بودند كه به ترتيب در كرت‌هاي اصلي، فرعي و فرعي فرعي قرار داده شدند. پس از سپري شدن فواصل زماني خوابانيدن، كيف‌هاي كلش از خاك خارج و پس از اندازه‌گيري وزن بقاياي گياهي باقيمانده در آن‌ها ميزان فسفر آلي بقايا به‌روش رنگ سنجي (رنگ زرد موليبدات وانادات) اندازه‌گيري شد. مقدار معدني شدن فسفر آلي از كسر ميزان فسفر آلي باقيمانده در هر بازه زماني از ميزان فسفر آلي باقيمانده‌ در بازه‌ي زماني ما قبل آن محاسبه گرديد. يافته‌ها: در رطوبت‌هاي 10، 25، 50، 75 و 100 درصد رطوبت اشباع به ترتيب 24/ 25، 38/ 36، 40/ 43، 87/ 36 و 25/ 31 درصد فسفر آلي بقايا طي يك دوره‌ي چهار ماهه آزاد شد. همچنين مقدار ثابت سرعت تجزيه فسفر آلي بقاياي گياهي در سطوح رطوبتي ذكر شده به ترتيب 13/ 0، 20/ 0، 26/ 0، 21/ 0 و Month1 16/ 0 در يك دوره‌ي چهار ماهه بود. نتيجه‌گيري: مقدار معدني شدن فسفر آلي بقايا در اولين ماه خوابانيدن به‌مراتب بيشتر از سه ماهه‌ي بعدي خوابانيدن بود. بيشترين مقدار معدني شدن فسفر آلي در سطح رطوبت 50 درصد اشباع (رطوبت ظرفيت مزرعه) مشاهده گرديد. نتايج همچنين نشان دادند كه بيش بود رطوبت (كمبود تهويه) همانند كمبود آن عامل محدود كننده‌ي قوي براي معدني شدن فسفر بود و در رطوبت‌هاي اشباع و نزديك به آن، مقدار معدني شدن فسفر آلي اندك و نزديك به مقدار معدني شدن فسفر در سطوح رطوبتي كمتر از ظرفيت مزرعه بود.