تاثير باكتريهاي‌حل‌كننده پتاسيم بر برخي ويژگيهاي گندم و جذب پتاسيم در شرايط گلخانه‌اي

سابقه و هدف: پتاسيم يكي از عناصر غذايي پرنياز و فراوان‌ترين كاتيون جذب شده در بيشتر گياهان است. كمبود آن باعث خشكيدگي برگ و كاهش عملكرد دانه گندم مي‌شود. بيشترين مقدار پتاسيم در خاك به شكل غيرقابل دسترس براي گياه است. برخي از باكتري‌هاي محرك رشد قادر به آزاد كردن پتاسيم از كاني‌هاي داراي پتاسيم و افزايش دسترسي آن براي جذب گياه هستند. بنابراين اين پژوهش با هدف بررسي تأثير باكتري‌هاي حل‌كننده پتاسيم در بهره‌گيري گندم از پتاسيم خاك انجام شده است.مواد و روش: اين پژوهش در گلخانه با آرايش فاكتوريل در قالب طرح كاملاً تصادفي در 3 تكرار انجام شد. فاكتورهاي آزمايش چهار سطح باكتري (شاهد بدون مايه زني، مايه زني با انتروباكتر كلوزه، مايه زني با سودوموناس و مايه زني با هردو باكتري) و دو سطح كود سولفات پتاسيم (صفر درصد و 50 درصد نيازي كودي) بودند. طي دوره آزمايش شاخص‌هايي مانند ارتفاع گياه و شاخص كلروفيل اندازه‌گيري شد. در پايان دوره كشت، وزن خشك ريشه و اندام هوايي و مقدار پتاسيم در ريشه، ساقه و دانه (پس از خاكستر‌‌گيري از اندام گياه) به كمك فروخ سنج اندازه‌گيري شد. عملكرد دانه (5 بوته در گلدان) و مقدار جذب پتاسيم در دانه نيز محاسبه شد. همچنين مقدار پتاسيم تبادلي خاك با استفاده از استات آمونيوم اندازه‌گيري شد.نتايج: مقدار پتاسيم تبادلي خاك با كاربرد هر يك از تيمارهاي باكتري نسبت به تيمار شاهد افزايش معناداري را در سطح يك درصد نشان داد. بيشترين مقدار پتاسيم تبادلي خاك به ترتيب در حضور انتروباكتر كلوزه، مخلوط دو باكتري و سودوموناس با افزايش 7/15 %، 8 % و 8/5 % نسبت به شاهد مشاهده شد. تاثير تيمار‌هاي باكتري بر مقدار كلروفيل، ارتفاع بوته و وزن خشك ريشه در سطح يك درصد و بر مقدار وزن خشك ساقه در سطح پنج درصد معنا‌دار بود. بيشترين مقدار عملكرد دانه در حضور انتروباكتر ‌كلوزه و مخلوط دو باكتري به ترتيب با 5/14 % و 5/4 % افزايش نسبت به شاهد به‌دست آمد. بيشترين مقدار غظت پتاسيم در ريشه و ساقه به ترتيب با افزايش 5/40 % و 9/50 % نسبت به تيمار شاهد در حضور انتروباكتر كلوزه مشاهد شد. همچنين بيشترين مقدار غلظت و جذب پتاسيم دانه در حضور انتروباكتر كلوزه و پس از آن مخلوط دو باكتري مشاهده شد.نتيجه‌گيري: بر اساس نتايج به دست آمده بيشينه تمام ويژگي‌هاي اندازه‌گيري شده در تيمار داراي انتروباكتر كلوزه نشان دهنده امكان استفاده از آن در كاهش مصرف كودهاي شيميايي در راستاي توليد بهينه محصول و كشاورزي پايدار است.