تأثير تلقيح باكتري حل‌كننده پتاسيم با شيل گلاكونيت‌دار بومي بر عملكرد و اجزاي عملكرد گندم ديم در شرايط مزرعه‌اي

سابقه و هدف: پتاسيم فراوان‌ترين عنصر غذايي پرنياز در 15 سانتي‌متري لايه سطحي خاك است. ميكاها، فلدسپارهاي پتاسيم‌دار و ورمي‌كوليت‌ها سه گروه مهم از كاني‌هاي پتاسيم‌دار مي‌باشند. ريزجانداران خاك نقش مهمي در چرخه طبيعي پتاسيم دارند، در نتيجه آنها مي‌توانند به‌عنوان يك فناوري مكمل در بهبود جذب پتاسيم خاك توسط گياه مورد استفاده قرار گيرند. كاني ميكايي گلاكونيت بهعنوان يكي از منابع كودي پتاسيم مورد توجه قرار گرفته است. هدف از اين پژوهش مطالعه تأثير تلقيح باكتري حل‌كننده پتاسيم با شيل گلاكونيت‌دار بومي بر عملكرد و اجزاي عملكرد گندم ديم در شرايط مزرعه‌اي بود.مواد و روش‌ها: پس از جداسازي و خالص سازي جدايه‌ها، سنجش شاخص‌هاي محرك رشدي انجام شد. براساس توانمندي حلكنندگي پتاسيم جدايه مورد نظر براي استفاده در آزمون مزرعه‌اي انتخاب و به كمك آزمون 16S rRNA شناسايي گرديد. كاني گلاكونيت از حوالي روستاي آق‌تقه در بخش مراوه‌تپه استان گلستان جمع‌آوري و به آزمايشگاه بيولوژي دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان انتقال داده شد. پس از خردايش، ذرات‌ شيل گلاكونيت‌دار از الك 60 مش عبور داده شد. مطالعات XRD وXRF برروي كاني گلاكونيت خرد شده انجام گرفت. اين پژوهش در قالب طرح كامل تصادفي با نه تيمار شامل: 1 تيمار شاهد 2 تيمار تلقيح باكتري+ گلاكونيت 3 تيمار تلقيح باكتري+ گلاكونيت+ مواد آلي 4 تيمار تلقيح باكتري+ مواد آلي 5 تيمار گلاكونيت+ مواد آلي 6 تيمار گلاكونيت 7– تيمار كود سولفات پتاسيم 8 تيمار باكتري 9 تيمار مواد آلي، در سه تكرار در سال زراعي 13951394در مزرعه تحقيقاتي دانشگاه علوم كشاورزي و منابع طبيعي گرگان برروي گندم رقم كريم در شرايط ديم انجام گرفت. صفات اندازه‌گيري شده مزرعه‌اي شامل عملكرد و اجزاي عملكرد گندم بود. يافته‌ها: آزمايشات مربوط به آناليز تركيب شيميايي كاني گلاكونيت نشان داد كه اين كاني حاوي اكسيد پتاسيم (2/3 درصد)، آهن و ساير عناصر ريزمغذي است كه مي‌تواند مورد استفاده گياه واقع شود. براساس نتايج اين پژوهش تيمار‌هاي آزمايشي اثر معني‌داري (P lt;0.01) بر عملكرد دانه، عملكرد كاه و كلش و همچنين اجزاي عملكرد دانه گندم داشتند. به‌طوري‌كه بيشترين مقدار براي تعداد خوشه در متر مربع، تعداد دانه در خوشه، تعداد سنبلچه در خوشه، وزن هزار دانه، عملكرد دانه (5650 كيلوگرم در هكتار) و عملكرد كاه و كلش (9826 كيلوگرم در هكتار) در تيمار تركيبي گلاكونيت، ماده آلي و باكتري مشاهده شد و كمترين مقدار براي اين صفات در تيمار شاهد (3687 كيلوگرم در هكتار) بدست آمد. پس از تيمار تركيبي گلاكونيت، ماده آلي و باكتري، تيمار‌هاي تركيبي دو تايي نيز داراي اجزاي عملكرد و عملكرد دانه بالاتري نسبت به تيمار‌هاي تنهايي خود بودند، همچنين نتايج اين آزمايش نشان داد كه در تيمارهاي تركيبي ميزان جذب پتاسيم در دانه و كاه (67/133 و 27/ 40 كيلوگرم در هكتار) به‌طور معني‌داري از ساير تيمار‌ها بيشتر بود كه اين حاكي از آن است كه گلاكونيت، ماده آلي و باكتري با اثر هم‌آفزايي كه روي يكديگر گذاشته و باعث افزايش ميزان جذب در گندم شدند و بنابراين كاني گلاگونيت توانست در تأمين پتاسيم گياه مؤثر باشد و باعث افزايش عملكرد گندم شود. نتيجه‌گيري: تجزيه واريانس و مقايسه ميانگين‌ها نشان داد كه تيمار تركيبي مواد آلي گلاكونيت باكتري در مقايسه با كود سولفات پتاسيم باعث افزايش معني‌دار عملكرد در سطح يك درصد نسبت به ساير تيمارها دارد. اين بررسي نشان‌دهنده تأثير قابل توجه باكتريهاي حل‌كننده پتاسيم بر شيل گلاكونيت‌دار بومي در تأمين پتاسيم براي گياه است و كاني گلاكونيت به‌تنهايي و يا همراه با تلقيح باكتريايي و مواد آلي توان آزادسازي پتاسيم را دارا بوده و مي‌تواند به‌عنوان كود پتاسه بخشي از نياز پتاسيمي گياه را تأمين نمايد.