تاثير دو نوع آنتي بيوتيك دارويي بر برخي ويژگي هاي زيستي دو خاك رسي و لوم شني

سابقه و هدف: امروزه كاربرد بي‌رويه و نادرست آنتي‌بيوتيك‌هاي دارويي به يك مشكل اساسي در رابطه با آلودگي و تخريب زيست‌بوم‌هاي مختلف تبديل شده است. خاك از جمله زيست‌بوم‌هايي مي‌باشد كه به دليل دريافت كودهاي جانوريِ داراي مقادير زياد آنتي‌بيوتيك، به شدت تحت تاثير اين مواد قرار مي‌گيرد. با توجه به اين‌كه فعاليت‌هاي ميكروبي خاك با سلامت و كيفيت خاك رابطه مستقيم دارند، لذا در اين مطالعه تاثير دو آنتي‌بيوتيك دارويي جنتامايسين و تري‌متوپريم بر فعاليت جامعه ميكروبي دو خاك رسي و لوم شني مورد بررسي قرار گرفت. مواد و روش: دو نمونه خاك با بافت مختلف كه در طول 10 سال اخير هيچ نوع كود دامي دريافت نكرده بودند انتخاب شدند و از عمق 250 سانتي‌متري نمونه‌برداري انجام گرفت. غلظت‌هاي متفاوت از آنتي‌بيوتيك‌هاي جنتامايسين و تري‌متوپريم (1/0، 1، 10 و 100 ميلي‌گرم بر كيلوگرم) از محلول‌هاي مادر با غلظت 1000 ميلي‌گرم بر ليتر تهيه و به نمونه‌هاي خاك اضافه شدند. در فواصل زماني 0، 2، 8، 15 و 30 روز مقدار تنفس پايه و برانگيخته با سوبسترا و كاهش آهن فريك در نمونه‌هاي خاك اندازه‌گيري شد. آزمايش در قالب طرح كاملا تصادفي با آرايش فاكتوريل و سه تكرار انجام گرفت. سطح صفر آنتي‌بيوتيك نيز به عنوان تيمار شاهد لحاظ شد. يافته‌ها: در خاك رسي، فعاليت‌هاي تنفسي در تيمارهاي دريافت كننده جنتامايسين اختلاف كاهشي معني‌داري را با تيمار شاهد پس از گذشت 2 روز نشان دادند. پس از گذشت 8 روز در مقايسه با روز 2 ام فعاليت‌هاي تنفسي خاك كاهش بيشتري نشان دادند. مقدار تنفس پايه در روز 8 ام در سطوح 1/0، 1، 10 و 100 ميلي‌گرم بر كيلوگرم جنتامايسين به ترتيب 52، 66، 68 و 84 درصد نسبت به تيمار شاهد كاهش نشان داد. تنفس برانگيخته با سوبسترا در زمان‌هاي مختلف انكوباسيون روندي مشابه تنفس پايه را نشان داد. مقدار تنفس پايه در خاك لوم شني در حضور جنتامايسين پس از گذشت 2 روز نسبت به ساير زمان‌ها كمترين مقدار بود و پس از گذشت 8 روز دوباره افزايش نشان داد. در خاك رسي‌ مقدار تنفس پايه در روز ۸ ام آزمايش در تيمارهاي دريافت كننده سطوح 1/0، 1، 10 و 100 ميلي‌گرم بر كيلوگرم تري‌متوپريم نسبت به تيمار شاهد به ترتيب 51، 55، 59 و 89 درصد كاهش داشت. در خاك لوم شني تنفس پايه و برانگيخته با سوبسترا در حضور تري‌متوپريم پس از گذشت 2 روز كمترين مقدار را نشان دادند و در تمامي تيمارها اختلاف معني‌داري با تيمار شاهد مشاهده شد. در خاك رسي در سطوح مختلف هر دو آنتي‌بيوتيك، سهم آهن فرو از تيمار شاهد در روز 2 ام بيشتر از روز 8 ام بود. در خاك شني بيشترين تاثير منفي دو آنتي‌بيوتيك بر سهم آهن فرو در روز 2 ام مشاهده شد. به طو كلي، باكتري‌هاي كاهنده آهن فريك در خاك‌هاي دريافت كننده تري‌متوپريم كمتر تحت تاثير اثر منفي قرار گرفتند كه به دليل تفاوت در عملكرد اين دو آنتي‌بيوتيك مي‌باشد. نتيجه‌گيري: اثر آنتي‌بيوتيك‌ها بر فعاليت‌هاي زيستي خاك به طول زماني كه خاك در معرض آنتي‌بيوتيك قرار گرفته و همچنين عملكرد آنتي‌بيوتيك مصرفي و ويژگي‌هاي خاك بستگي دارد. فعاليت‌هاي ميكروبي خاك حتي از سطوح غلظتي پايين آنتي‌بيوتيك‌ها نيز تاثير منفي مي‌پذيرند. لذا به منظور كاهش خطر آلودگي محيطي، بايستي جوانب احتياط در رابطه با استفاده از آنتي‌بيوتيك‌ها در انسان و دام رعايت شود.