كارايي نانوذرات اكسيد روي (ZnO NP) سنتز شده بر جذب روي و برخي شاخص‌هاي رشدي گندم

سابقه و هدف: كمبود عناصر مغذي كم مصرف نظير روي يكي از مشكلات رايج در خاك‌هاي سراسر دنيا به ويژه خاك‌هاي آهكي است. از اين رو، استفاده از روش‌هاي نوين از جمله نانوذرات اكسيد روي جهت بهبود وضعيت تغذيه‌اي اين عنصر در محصولات زراعي رو به افزايش است. مطالعات زيادي نشان دادند كه استفاده از نانوذرات اكسيد روي موجب بهبود عملكرد گياه مي‌شود. پژوهش حاضر با هدف بررسي اثرات نانوذرات اكسيد روي بر عملكرد، غلظت و جذب روي در ريشه و اندام هوايي گندم تحت كشت گلخانه‌اي در يك خاك آهكي انجام شد. مواد و روش‌ها: اين پژوهش در شرايط گلخانه‌اي و در قالب طرح كاملاً تصادفي با سه تكرار انجام شد. فاكتورهاي آزمايش شامل نانوذرات اكسيد روي (ZnO NP) به مقدار 100، 200 و 300 ميلي‌گرم بر كيلوگرم، كود شيميايي سولفات روي (ZnSO4) به مقدار 40 كيلوگرم در هكتار و تيمار شاهد بودند. طي دوره آزمايش ويژگي‌هايي مانند ارتفاع گياه و شاخص كلروفيل اندازه‌گيري شد. در پايان دوره كشت، وزن خشك و غلظت روي ريشه، اندام هوايي و دانه با استفاده از دستگاه جذب اتمي اندازه‌گيري شد. همچنين پ .هاش و مقدار روي قابل دسترس خاك نيز با استفاده از عصاره‌گير DTPA اندازه‌گيري شد. يافته‌ها: مقدار روي قابل دسترس خاك در هر يك از سطوح نانوذرات اكسيد روي نسبت به تيمار شاهد افزايش معني‌داري در سطح يك درصد نشان داد. بيشترين مقدار روي قابل دسترس خاك در سطح 300 ميلي‌گرم در كيلوگرم نانوذرات اكسيد روي با افزايش 73/52% نسبت به تيمار شاهد مشاهده شد. تأثير تيمارهاي نانوذرات اكسيد روي و سولفات روي بر وزن خشك اندام هوايي، ارتفاع بوته و كلروفيل در سطح 1 درصد و بر وزن خشك ريشه در سطح 5 درصد معني‌دار بود. ترتيب عملكرد اندام هوايي و ريشه، غلظت و جذب روي در تيمارها به صورت ZnSO4 lt; ZnO NP100 lt; ZnO NP200 lt; ZnO NP300 بود. بيشترين مقدار عملكرد ريشه، ساقه و دانه در سطح 300 ميلي‌گرم در كيلوگرم نانوذرات اكسيد روي به ترتيب با افزايش 02/43 % ، 91/24 % و 08/37 % نسبت به تيمار شاهد به‌دست آمد. بيشترين مقدار غلظت روي در ريشه و اندام هوايي به ترتيب با افزايش 11/62 % و 19/111 % در سطح 300 ميلي‌گرم در كيلوگرم نانوذرات اكسيد روي نسبت به تيمار شاهد مشاهده شد. بيشترين مقدار غلظت و جذب روي دانه نيز در سطح 300 ميلي‌گرم در كيلوگرم مشاهده شد. نتيجه‌گيري: نتايج نشان داد كه استفاده از نانوذرات اكسيد روي موجب افزايش عملكرد، غلظت و جذب عنصر روي ريشه و اندام هوايي گندم شد. بنابراين مي‌توان كاربرد نانوذرات را به عنوان يكي از روش‌هاي نوين جهت بهبود عملكرد و كيفيت محصولات زراعي و كاهش استفاده از كودهاي شيميايي در نظر گرفت.