تاثير كاربرد كود دامي بر خصوصيات كمي و كيفي چغندر قند (Beta vulgaris L.) رقم لاتي تيا

چكيده سابقه و هدف: كاهش حاصلخيزي خاك در بسياري از كشورهاي در حال توسعه تحت تاثير كشت‌هاي مستمر و تخليه ذخاير غذايي خاك بدون جايگزيني مناسب باعث كاهش توان توليدي خاك شده است. كاربرد مواد آلي باعث اصلاح ويژگي‌هاي فيزيكي و شيميائي خاك و همچنين باعث افزايش عملكرد و بهبود كيفي گياه زراعي در رسيدن به يك كشاورزي پايدار مي شود. چغندر قند يكي از محصولات زراعي استراتژيك در منطقه آذربايجان‌غربي بوده و به صورت گسترده كشت مي‌شود. بطوري كه كاربرد كود آلي علاوه بر افزايش درصد ماده آلي، باعث كاهش وزن مخصوص ظاهري خاك، افزايش تشكيل خاكدانه‌ و همچنين افزايش جذب و نگهداري آب مي‌شود. همچنين مصرف كود دامي در تغذيه ارگانيك و كاهش آلودگي‌هاي زيست محيطي در راستاي نيل به كشاورزي پايدار ضروري است. لذا اين مطالعه با هدف بررسي تاثير كاربرد كود دامي بر برخي خصوصيات كمي و كيفي چغندرقند انجام شد. مواد و روش‌ها: اين تحقيق به صورت بلوك‌هاي كامل تصادفي با شش سطح كود دامي شامل: صفر، 10، 20، 30، 40 و 50 تن در هكتار به صورت كرت‌هاي ثابت در چهار تكرار اجرا شد. ويژگي‌هاي فيزيكو شيميايي خاك و كود آلي مورد مطالعه به روش استاندارد اندازه گيري شد. همچنين ويژگي‌هاي كمي و كيفي چغندر قند شامل درصد قند ناخالص، درصد قند خالص، درصد قند ملاس، مقدار سديم، پتاسيم و نيتروژن در ريشه، آلكاليته، ضريب استحصال شكر، عملكرد ريشه و عملكرد شكر ناخالص و شكر خالص اندازه گيري شد. يافته‌ها: كود دامي مورد استفاده حاوي مقادير قابل توجهي از مواد آلي و عناصر غذايي قابل استفاده براي گياه بود. كاربرد مقادير مختلف كود دامي بر تمامي صفات مورد بررسي به جز پتاسيم معني‌دار بود. نتايج نشان داد كه عملكرد ريشه با مصرف 50 تن در هكتار كود دامي باعث افزايش معني‌دار (98/31 درصد) نسبت به شاهد شد. درصد قند چغندر تحت تاثير مصرف كود دامي كاهش يافت ولي كاهش آن با افزايش عملكرد ريشه جبران شد. همچنين كاربرد كود دامي باعث كاهش درصد ضريب استحصال شكر و آلكاليته ريشه چغندر قند گرديد. مقايسه ميانگين نشان داد كه مصرف كود دامي سبب افزايش عملكرد شكر خالص شد به‌طوري كه حداكثر عملكرد شكر (48/10 تن در هكتار) در تيمار 50 تن در هكتار و كمترين ميزان آن (41/8 تن در هكتار) در تيمار شاهد مشاهده شد. نتيجه‌گيري: با توجه به نتايج حاصله، استفاده از كود دامي در سيستم كشاورزي پايدار، مي‌تواند عملكرد ريشه را افزايش دهد. علي رغم اينكه درصد قند با افزايش مصرف كود دامي كاهش يافت ولي افزايش عملكرد ريشه، كاهش درصد قند را جبران كرد. بنايراين استفاده از كود دامي در سيستم كشاورزي ضمن حفظ حاصلخيزي خاك، از طريق كاهش مصرف كود شيميايي مي‌تواند توليد پايدار محصول را به همراه داشته باشد.