تأثير كاربرد نيتروژن و فسفر بر عملكرد اندام‌هوايي و ريشه گياه روناس در شرايط شور استان فارس

سابقه و هدف: براي موفقيت در بهره‌برداري از خاك‌هاي شور، تأمين مناسب عناصر غذايي مورد نياز گياه لازم است. به اين معني كه با فراهم نمودن صحيح عناصر غذايي در مقدار و نسبت بهينه، شرايط خاك بايد به گونه‌اي تغيير داده شود كه رشد گياه بهبود يافته و محصول مناسبي به دست آيد. نيتروژن و فسفر از مهم‌ترين عناصر غذايي گياهان محسوب مي‌شوند و نقش به ‌سزايي در افزايش عملكرد گياهان زراعي دارند. در شرايط تنش شوري، جذب آن‌‌ها بيش از ساير عناصر غذايي محدود مي‌شود نيتروژن، عنصري ضروري در فرآيندهاي حياتي گياه است كه افزايش جذب و كاربرد آن در ساز و كارهاي بيوشيميايي و فيزيولوژيكي شرايط را براي تحمل شوري بهبود مي‌بخشد. فسفر كافي سبب زياد شدن رشد گياه و توسعه و گسترش ريشه مي‌شود. براي اين منظور گياه مي‌تواند از حجم بيشتري از خاك به ‌منظور جذب عناصر غذايي و رطوبت استفاده كند پژوهشگران متعددي گزارش كردند مصرف فسفر باعث افزايش معني‌دار وزن خشك ريشه گياه مي‌شود و افزايش فسفر قابل جذب در خاك، رشد گياه در خاك شور را تسهيل نموده و تا اندازه‌اي اثرات منفي شوري را تعديل مي‌كند. تحقيق بر روي گياه روناس در زمينه‌هاي مختلف به طور محدودي انجام شده است و مطالعه اثر كودهاي اوره و فسفردار بر روي جذب عناصر معدني و صفات مورفولوژيك و فيزيولوژيك گياه تاكنون صورت نگرفته است. امروزه مصرف كودهاي شيميايي براي توليد محصولات كشاورزي در مناطق خشك و نيمه‌خشك كه سطح حاصلخيزي خاك پايين است، ضرورتي اجتناب‌ناپذير مي‌باشد. كشت و توليد روناس به عنوان يك گياه صنعتي و متحمل به شوري در ايران از قديم رواج داشته ولي تحقيقات انجام شده در زمينه تغذيه اين گياه بسيار اندك است. اين بررسي با هدف ارزيابي تاثير كاربرد كودهاي اوره و سوپر فسفات تريپل بر عملكرد اندام هوايي و ريشه گياه روناس در استان فارس انجام گرفت. مواد و روش ها: آزمايش سه ساله به صورت فاكتوريل با سه تكرار و دو فاكتور در قالب طرح پايه بلوك‌هاي كامل تصادفي اجرا گرديد. فاكتور اول كود اوره با 4 سطح صفر، 50، 100 و 150 كيلوگرم در هكتار و فاكتور دوم كود سوپر فسفات تريپل با 4 سطح صفر، 50، 100 و 150 كيلوگرم در هكتار بود. آزمايش در شرايط خاك شور و آب شور انجام شد. دركليه تيمارها، كود دامي به ميزان40 تن در هكتار قبل از كاشت مصرف شد. حدود 25 بذر به صورت كپه‌اي در چاله هايي با عمق 5 سانتي متر و با فاصله چاله ها روي رديف به ميزان 40 سانتي متر و فاصله رديف ها 40 سانتي‌متر كاشته شدند. كرت‌هاي آزمايشي به ابعاد 3 متر در 4 متر بود. عملكرد اندام هوايي طي سه سال و عملكرد ريشه در سال سوم اندازه گيري شد. يافته ها: تجزيه واريانس داده‌‌ها نشان داد اثرات متقابل كود اوره و كود فسفردار در سال سوم بر عملكرد اندام هوايي در سطح 1 درصد معني‌‌دار شد. اثرات متقابل كود اوره و كود فسفردار بر عملكرد ريشه در سطح 5 درصد معني دار گرديد. نتايج مقايسه ميانگين ها نشان داد در سال سوم، بيشترين عملكرد اندام هوايي به ميزان 7133/2 كيلوگرم در متر مربع با كاربرد 150 كيلوگرم در هكتار كود اوره و بيشترين عملكرد وزن خشك ريشه به ميزان 6133/1 كيلوگرم در متر مربع با كاربرد توام 150 كيلوگرم در هكتار كود اوره و سوپر فسفات تريپل بدست آمد. نتيجه گيري: به‌طور كلي مي‌توان گفت كاربرد سطوح بالاي كودهاي اوره و سوپر فسفات تريپل، توليد وزن خشك ريشه گياه روناس در شرايط شور را افزايش مي دهد.