واكاوي پيامدهاي ناشي از جابه‌جايي سكونتگاهي: مطالعه‌اي قوم‌نگارانه در روستاهاي لريني عليا و سفلي

Analysis of Resettlement Consequences: An Ethnography in Lerini Olya and Lerini Sofla Villages

تغيير مكان روستا كه به جابه‌جايي معروف است غالباً با هدف استقرار ساكنين پهنه­هاي پرخطر در نقاطي امن و با رويكرد بهبود وضعيت مردم صورت مي­پذيرد. مداخله در ساختار موجود از جمله جابه‌جايي سكونتگاه، با پيامدهايي براي ذينفعان آن همراه است كه مي­تواند زندگي مردم را تحت تأثير قرار دهد. شناخت و تحليل اين پيامدها براي جابه‌جايي‌هاي بعدي و مديريت اين تغيير مكان ضروري است. بررسي اين پيامدها به‌ويژه در طرح‌هايي كه با موفقيت كمتري روبرو بوده‌اند براي درس گرفتن از آن اهميت بيشتري دارد. اين پژوهش با هدف تحليل پيامدهاي ناشي از جابه‌جايي‌هايي كه موفقيت كمتري داشته به اجرا درآمد. مطالعه با رويكردي كيفي و با استفاده از روش­شناسي قوم­نگاري انتقادي انجام شد. رويكرد انتقادي بر اين موضوع تأكيد دارد كه ممكن است جابه‌جايي روستاهاي مورد مطالعه تابع خواست و اراده نظام برنامه­ريزي باشد اما نوع برداشت و ادراك ذينفعان اصلي يعني مردم روستا، در تشديد و تقليل پيامدهاي اين فرايند نقش اساسي دارد. داده­هاي ميداني با استفاده از تكنيك مصاحبه نيمه­ساختار يافته فردي و مشاهده مشاركتي در محدوده روستا و ساكنين آن با استفاده از نمونه­گيري هدفمند و تا نيل به اشباع نظري جمع‌آوري شد. داده­ها از طريق كدگذاري و مفهوم­سازي استخراج و مورد تحليل قرار گرفت. نتايج تحقيق نشان داد كه فرايند جابه‌جايي به‌دليل مكانيابي نامناسب موفقيت چنداني كسب نكرده و پيامدهاي نامطلوب فيزيكي، اقتصادي و اجتماعي به جاي گذاشته است. نگاه كالبدي – فيزيكي به جابه‌جايي، آن هم به‌صورت ناقص، افزايش بدهكاري به‌دليل هزينه­هاي زياد براي آماده‌سازي قطعات مسكوني، رها شدن قطعات تفكيكي و نيمه­ساز و كاهش صميميت بين اهالي به‌دليل وجود فاصله در بين قطعات از جمله پيامدهاي شناسايي شده از سوي مردم در اين جابه‌جايي مي­باشد. بنابراين مطالعه پيشنهاد مي‌كند جابه‌جايي فقط در شرايط خاص انجام شده و در اين صورت نيز با اقدامات ترويجي، جابه‌جايي به خواست مردم تبديل شود تا مردم درك شفافي از موضوع پيدا كنند.

The main purpose of displacement plan is to dwell the residents of high-risk areas into the safe regions with the aim of improving their economic, physical, social, and environmental situations. These plans often have desirable and undesirable consequences that affect the target groups. Examining these consequences is especially important in the less successful projects based on the idea of learning-from-the-past. The main purpose of the study was to analyze the displacement consequences in Lerini Olya and Lerini Sofla villages in Iran. This qualitative study employed the critical ethnographic methodology. The critical approach in the study emphasizes that the residential displacement in Lerini village may have done subject to the will of the authorities’ planning system. The population of the study was consisted of the residents of Lerini Olya and Lerini Sofla villages who have experienced the resettlement. Data were gathered by individual semi-structured interviews technique and participant observation and were collected through purposive sampling to reach theoretical saturation and after that were analyzed through coding and conceptualization. The results revealed that the resettlement process was not successful because of the undesirable locating that in turn had led to the undesirable economic, physical, social and environmental consequences. The steep slope has led to the increased construction costs increasing villagers' debts due to reliance on building mortgages and bank loans and uncompleted houses has made financial and economic issues more important than displacement itself. Decrease of intimacy among the residents due to the distance between houses, difficulties of access to the agricultural lands and concerns about product protection in the villagers' remarks was the other issues among the many. Also, the lack of standards in the size of the residential units for animal livestock led to the livestock slums in the corners of the dwellings and in some cases led to the sale of livestock and migration.