ارائه چارچوبي پژوهشي درباره مناطق كلانشهري چندمركزي به منظور توسعه نظري و تجربي اين مفهوم در كشور

Presenting a research framework for polycentric metropolitan area to empirical and theoretical development of this concept in Iran

در دهه ­هاي اخير، مفاهيم متعددي به دنبال بازتاب فضايي فرايندهاي مختلف اقتصادي، سياسي و تكنولوژيكي مطرح شده ­اند كه شهرها را در مقياسي منطقه­ اي درنظر مي­ گيرند. همه اين مفاهيم، بر مشخصه­ هاي چندمركزي در مناطق كلان شهري و پيوند محكم بين عناصر و مراكز اصلي اين مناطق تاكيد م ي­كنند. با اين وجود، اين مشخصه­هاي مهم فضايي ابهامات زيادي را براي محققان و به همان اندازه تصميم ­سازان به وجود آورده اند. اين درحالي است كه اگرچه تقريبا دو دهه از تلاش متمركز جهاني بر مفهوم چندمركزيتي در مقياس­ هاي مختلف به ويژه مقياس كلانشهري مي­ گذرد، اما مطالعات اندكي در كشور وجود دارند، كه بر اين مفهوم تمركز كنند. بر اين اساس، براي پر كردن اين شكاف­هاي نظري و عملي و دركي عميق­ تر از موضوع، ارائه چارچوبي نظري كه بتواند چالش ­هاي اصلي و مهم چندمركزيتي را در نگاهي گسترده­ به صورت زنجيره ­اي مطرح كند، ضرورت دارد. اين چارچوب بايد با مطرح كردن ديدگاه­ ها، تضادها و اشتراكات آنها، اثرات هريك را بر يكديگر، نمايان كند و راه را براي مطالعات بعدي در كشور باز نمايد. در اين راستا، اين پژوهش، در بدنه اصلي خود سه چالش اصلي مناطق كلانشهري چندمركزي؛ مفهومي و سنجش، ارزشيابي و سودمندي و حكمروايي و برنامه ­ريزي، را دنبال مي­ كند و با اشاره به حلقه ارتباطي بين آنها، چارچوبي را براي پژوهش ­هاي بعدي به عنوان نتيجه­ گيري ارائه مي ­دهد.

In recent decades, several concepts have emerged after spatial reflections of different economic, political and technological processes that had considered cities in the regional scale. All of these notions emphasize on polycentric feature in metropolitan areas and the strong relationships between theirs elements and main centers. However, these important spatial characteristics bring many ambiguities for scholars as well as policymakers. In spite of two decades of efforts that concentrated on poly-centricity in different scales, in particular metropolitan level, few studies have held in the regional planning major’s literature in Iran that focus on this issue. So, it is essential to provide a theoretical framework that can address the key challenges of poly-centricity sequentially at a wider perspective for filling these theoretical and empirical gaps and deeper understanding of the issue. This framework must outline the visions, the common conflicts and their effects on each other and open the ways for future studies. In this study, the main body seeks three main challenges of poly-centric metropolitan areas; conceptual and measurement, and evaluation and efficacy, planning and governance with concern to the link of them. Finally it proposes a framework for further researches as a result.