مقايسه دو روش آموزش همتايان و مستقيم بر بسامد مصرف هفتگي مواد غذايي حاوي آهن و آگاهي در مورد فقرآهن

Camparison of Peer Education and Direct Education Methods on Students' Knowledge about Iron Deficiency and Weekly Iron-rich Food Frequency

زمينه: فقر آهن اختلال تغذيه ­اي شايع در دنيا است و نوجوانان از گروههاي در معرض خطر كم خوني ناشي از فقر آهن هستند. از آنجا كه يكي از روش هاي مطرح براي آموزش نوجوانان، آموزش همتايان مي­باشد مطالعه حاضر با هدف مقايسه دو روش آموزش همتايان و مستقيم بر بسامد مصرف هفتگي مواد غذايي حاوي آهن و آگاهي در مورد فقرآهن در دانش آموزان دختر مقطع سوم راهنمايي شهر تبريز در سال 91- 90 انجام گرفت. روش كار: مطالعه حاضر يك كارآزمايي باليني تصادفي است كه در 10 مدرسه منتخب روي 885 دانش­آموز دختر انجام شد. مدارس به روش نمونه­ گيري تصادفي از بين مدارس راهنمايي مناطق پنجگانه تبريز انتخاب شدند و بسامد مصرف هفتگي 30 آيتم غذايي حاوي آهن و سطح آگاهي در مورد فقر آهن دانش ­آموزان قبل و بعد از دو روش آموزشي همتايان (آموزش تعدادي از دانش­ آموزان يك كلاس به همشاگردي هاي خود) و مستقيم (آموزش توسط پژوهشگر) تعيين گرديد. ابزار گرد­آوري داده­ ها، پرسشنامه خود ­ساخته حاوي اطلاعات فردي - اجتماعي و سوالات سنجش آگاهي و بسامد مصرف مواد غذايي غني از آهن بود كه پس از تعيين روايي و پايايي قبل و سه ماه بعد از مداخله آموزشي توسط نمونه­ ها تكميل و داده­ ها با استفاده از نرم افزار SPSS v.13 و آزمون­هاي توصيفي-تحليلي مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت. يافته­ ها: ميانگين نمره آگاهي پيش­ آزمون در گروه آموزش همتايان از 50/1 به 69/7 و در گروه آموزش مستقيم از 54/5 به 70/5 در پس­ آزمون ارتقاء يافت كه اين تفاوت در هر دو گروه از نظر آماري معني ­دار بود (0/001=P). تفاوت معني­ داري در مقايسه بين دو گروه آموزشي در پس ­آزمون وجود داشت و ميزان ارتقاء آگاهي در آموزش همتايان بطور معني ­داري بيشتر از آموزش مستقيم بود (0/001=p). بسامد هفتگي مصرف گروه هاي غذايي، تفاوت معني­ داري را بين دو گروه آموزشي قبل و بعد از مداخله نشان نداد. نتيجه­ گيري: آموزش همتايان در افزايش آگاهي دانش ­آموزان در زمينه فقر آهن موثر است و از اين رويكرد آموزشي ارزان مي توان به عنوان روش آموزشي مكمل در كنار ساير روش هاي آموزشي در جهت ارتقاء آگاهي دانش­ آموزان استفاده نمود.

Background: Iron-deficiency is the most common nutritional deficiency in the world and young people are at high risk of iron-deficiency anemia. One of the proposed methods to educate youth is peer education. This study aimed to compare the effects of peer education with direct education on weekly iron-rich foods frequency on Tabriz female students, 2011-2012. Methods: This experimental study was done over 885 female students (ninth grade) who were randomly selected from 10 schools in Tabriz. Weekly food frequencies of 30 food items containing Iron and students’ knowledge about Iron deficiency through peer education method and direct were compared. The data was collected using a researcher made questionnaire containing demographic data and 18 questions to assess the knowledge and food frequency questionnaire and iron-rich foods. The questionnaire was completed by the samplesin two stages: after checking validity and reliability of questionnaire and 3 months after the educational intervention. Data analysis was done using SPSS ver.13. Results: The mean score of knowledge after training in peer education group increased from 50.1 to 69.7 and in the direct training group it increased from 54.5 to 70.5 (P=0.001 in both groups). comparison of two groups in post-test showed significant difference, so knowledge of peer education was significantly higher than direct instruction (p=0.001). However, no significant differences between the two groups was seen in Weekly frequency of consumption of food before and after training. Conclusion: Peer education is an effective approach to increase students’ knowledge. Therefore, it can be used as a complementary teaching method, along with other educational methods in improving students' knowledge.