تبيين عوامل مؤثر بر شكل‌گيري دلبستگي به خانه با بهره‌گيري از روش نظريه زمينه‌اي‌ (مطالعه موردي: واحدهاي مسكوني شهر اصفهان)

Identifying Effective Factors in Creating Home Attachment Based Using Grounded Theory (Case Study: Residential Units in Isfahan)

دلبستگي به خانه، پيوند عاطفي مثبت ميان انسان و خانه است كه مي‌تواند منجر به ايجاد احساس امنيت، آرامش و راحتي ‌ خاطر براي ساكنان‌ و افزايش كيفيت زندگي آنان شود. همچنين ساكنان را به مراقبت و محافظت از مكان وا داشته و در حفظ و نگهداري محيط‌هاي مسكوني مؤثر خواهد بود. براي ايجاد چنين پيوندي حضور برخي مقدمات كالبدي و اجتماعي در خانه ضروري است. اين مقاله با هدف دستيابي به عوامل مؤثر بر شكل‌گيري اين پيوند، در پي شناخت ويژگي‌هايي از خانه است كه نقش مؤثري در دلبستگي انسان به آن ايفا مي‌نمايند. براي دستيابي به اين هدف، اين پژوهش رويكردي كيفي اتخاذ نموده است و از روش «نظريه زمينه‌اي» بهره مي‌برد. داده‌هاي پژوهش با انجام مصاحبه عميق با 30 نفر از ساكنان مجتمع‌هاي مسكوني واقع در محلات منتخب اصفهان در بازه سني 25-65 سال گردآوري شده‌اند. يافته‌هاي اين مطالعه نشان مي‌دهد كه هر دو دسته «ويژگي‌هاي مربوط به درون خانه» و«ويژگي‌هاي مربوط به بيرون خانه»‌ نقش مهمي در شكل‌گيري دلبستگي ساكنان به خانه ايفا مي‌نمايند. اين پژوهش «مالكيت»، «كيفيات آسايشي و دوام كالبدي خانه»، «مبلمان و تجهيزات داخلي خانه» و «روابط عاطفي مثبت در خانه» را از جمله عوامل دروني و «جلوه بيروني خانه»، «رضايت از همسايگي» و «كيفيت و خوشنامي محله» را از جمله عوامل بيروني مؤثر بر شكل‌گيري دلبستگي ساكنان به خانه معرفي مي‌نمايد. همچنين‌ «جلوه محيط مسكوني» را به‌عنوان مقوله هسته‌اي در برگيرنده مقولات مطرح‌شده معرفي مي‌كند‌. لذا ارايه راهكارهايي براي اغناي اين كيفيات در دو حوزه «درون» و «برون» خانه، مي‌تواند منجر به ايجاد و يا ارتقاي دلبستگي ساكنان شود. از آن‌جا‌ كه اين عوامل و كيفيات رابطه تنگاتنگي با فاكتورهاي فيزيكي فضا دارند، اين پژوهش مي‌تواند به‌عنوان يك پژوهش پايه، مبنايي براي ارايه راهكارهايي براي ارتقاي دلبستگي انسان به خانه در حوزه‌هاي مختلف و از جمله معماري و شهرسازي باشد.

People communicate with their surrounding environment in different ways. Emotional interaction is one of these ways which can involve positive feelings such as place attachment, belonging to place and so on. On the other hand negative emotional interaction leads to dissatisfaction or sometimes aversion to places which may result in psychological inconveniences. Home is one of the most important places which we interact in our daily lives. Home attachment is positive emotional relationship between home and its dwellers which may result in place dependence. By forming this synthesis, home becomes an anchor for its dwellers which brings safety, solace and tranquillity to them. Also it may lead to home preservation and caring by residents. It is a mutual interaction which is affected by house characteristics as well as dwellers' attributes. To create this kind of interaction some physical and social prerequisites are needed to exist at home. Without supplying these prerequisites, developing home attachment seems improbable. This article aims to find solutions to create this kind of relationship between people and their homes. Therefore it seeks for effective factors which may facilitate the process of developing home attachment. It tries to find those of home attributes and characters that play role in creating home attachment. To reach this aim, this survey has adopted a qualitative approach. The method employed here is Grounded Theory. Research data is gathered by semi-structured interview with 30 persons in selected areas in Isfahan. Participants are selected from residents between ages 20 to 65.