كليدواژه :
FT-IR , XRD , XRF , ملات قير , هخامنشي , تل آجري پارسه
چكيده فارسي :
در اين مقاله ملات قير به كار رفته به عنوان ملات ضدّ آب در آجر هاي يادمان تل آجري در شهر پارسه به منظور شناسايي و تحليل ساختار شيميايي مادّه، اجزاء سازنده و بررسي فرآيندهاي فرسايش مورد مطالعه قرار گرفته است. روش هاي مختلف شيمي تجزيه ي دستگاهي از قبيل FT-IR, XRD, XRF هم چنين روش هاي جداسازي كلاسيك و مشاهدات ميكروسكوپي مقطع ملات قير در اين مطالعه مورد استفاده قرار گرفته است. بر اساس آزمايش‌هاي جداسازي كلاسيك، اين مادّه به لحاظ حالت فيزيكي مخلوطي دوجزئي است و از قسمت هاي آلي و معدني تشكيل يافته است. جزء آلي اين مخلوط طبيعي به روش FT-IR مورد تجزيه و شناسايي انواع گروه هاي عاملي و هيدروكربن هاي سازنده ي آن از قبيل آلكان ها و تركيبات آروماتيك قرار گرفت؛ هم چنين نتيجه ي تجزيه ي دستگاهي به كمك روش XRD وجود فازهاي معدني كلسيت، انيدريت، فلدسپار (كلسيم)، كوارتز و دولوميت را در اين مخلوط قيري شناسايي كرده است و روش XRF درصد وزني تركيبات تشكيل دهنده ي ملات قير را نشان مي دهد. فرآيندهاي تخريب در طي ساليان دفن به سبب پيشرفت واكنش هاي پير-سختي (Age hardening) قير ؛ با كاهش دادن بخش هاي اشباع روغني و رزين ها در ساختار آن و در نتيجه افزايش شكنندگي و خشكي در تركيب اين مادّه همراه است، كه لزوم توجّه به پايش و كنترل شرايط محيطي در حفظ و نگه داري بهينه ي آثار اين ملات هخامنشي در تل آجري را ضروري مي نمايد.
چكيده لاتين :
In this paper the bituminous water proof mortar, which has been used between the bricks in the
Achaemenes monument of Tall-e-Ajori in Persepolis, has been analyzed by different instrumental
chemical analysis methods, such as Fourier transform infrared spectroscopy (FTIR), X ray
diffraction (XRD and X ray florescence spectroscopies (XRF). Moreover, due to identifying the
chemical structure and explanation the degradation processes during thousand years of remaining in
burial environment, the classical extraction by organic solvents and optical microscopy studies were
also done. According to classical extraction test results, the physical state of the bituminous water
proof mortar is a duple mixture that include organic and inorganic parts, where the characteristic of
the material is actually a natural asphalt. The organic part of this bituminous mixture was analyzed
by FT-IR method for identifying the main organic functional groups such as alkanes and aromatic
molecules, XRD analysis determined the presence of inorganic phases such as Calcite, Anhydrite,
Feldespar (Ca), Quartz and Dolomite, and the result of XRF analysis determined weight percent of
CaO, SO3, SiO2, Al2O3, Fe2O3 and MgO. The degradation processes during thousands of years in
the burial environment have developed the age-hardening reactions which decrease the saturated
molecules concentration such as oils and resins in bituminous mixture, and caused the enhanced
fragility and brittleness in the structure of the material. So, the results obtained clarifies the
importance of conservation programming and climate controlling for optimum preserving of the
bituminous mixture mortars in the Achaemenes monument remains of Tall-e-Ajori in persepolis
