سنجش كالبدي فرم شهر بر اساس تراكم (مورد مطالعه شهر آمل)

(Physical measurement of the form of the city based on density (a case study of Amol

تراكم از مهمترين عناصر شناخت فرم شهر است كه تحليل آن راهي مفيد براي سامان دهي نظام توزيع جمعيت و فعاليت شهر به شمار مي رود. تحليل تراكم؛ كوشش براي سامان دادن به الگوي كالبدي شهر و هدف از آن برنامه دار كردن سازمان فضايي شهر است. پژوهش حاضر با تعريف و ارائه شاخص هاي مختلف از تراكم و با تحليل فضايي سعي نموده تا تصوير كامل تري از فرم شهر آمل ارائه دهد. تحقيق از نظر ماهيت كاربردي و روش آن تحليلي و كمي است. براي سنجش توزيع تراكم از روش تحليل تراكم و از مدل هاي كمي مانند ضريب ويليامسون، آنتروپي نسبي و شانون استفاده شد. براي تحليل الگوي فضايي تراكم نيز از تكنيك اتوكروليشن فضايي استفاده شد كه با استفاده از آماره G نقشه هاي (Hot Spot) و(Cold Spot) تهيه گرديد. نتايج تحقيق از تمركز گرايي ساخت و سازهاي جديد و وجود تفاوت در بين مناطق مختلف شهرآمل حكايت دارد. در اين بين شاخص هاي (F.A.R)، تراكم مسكوني، تراكم ناخالص و خالص مسكوني داراي توزيع نابرابر و شاخص هاي تراكم نفر در مسكن و خانوار در مسكن توزيع برابري را در مناطق شاهد بوده اند. بيشترين تمركز و فشردگي مربوط به شاخص (F.A.R) بوده كه نشان دهنده بالا بودن ميزان متراژ زيربناي واحدهاي مسكوني بين مناطق مختلف شهر آمل است، اما شدت توزيع تراكم مسكوني(0/136) بيشتر از تراكم ساختماني(0/124) بود كه اين امر يعني تمايل به افزايش تعداد واحدهاي مسكوني بيشتر از تمايل به افزايش زيربناي مسكوني است.

Density is one of the most imprtant factors to know the form of a city whose analysis would be a useful way to organize the system of population distribution and activity of the city. Analysis of urban space density is an attempt to organize the physical pattern of the city aimed at planning for the space organization of the city. Defining and presenting different indices of density and space analysis, this study tries to survey and analyze this concept more thoroughly to present a more complete image of Amol’s form. This is a practical study with quantitative analysis. To calculate the density distribution, the density analysis method and quantitative models such as Williamson, Relative Anthropic and Shannon were used. To analyze the space pattern of distribution the space autocorrelation technique was used and hot spot and cold spot maps were prepared by G statistics. The results show the centralization of new buildings and differences between various regions of Amol. Based on Anthropic and Williamson models, F.A.R indices, net and gross residential density during the decade under study had unequal distribution and density indices of household in housing and family in housing had equal density. In the beginning of the period, the highest level of density was related to the F.A.R, which shows the high level of area in housings. But at the end of the period, the general residential density experienced the highest level of density, which represents the construction boom in Amol.