كليدواژه :
كاغذ تاريخي , تاريخ گذاري , طيف سنجي مادون قرمز تبديل فوريه , آناليز حرارتي
چكيده فارسي :
كاغذهاي تاريخي بيانگر هويت و ارزش هاي ملي، مذهبي، هنري و تاريخي هر است. شناخت عوامل سازنده كاغذ و تعيين نوع كاغذ از نظر الياف، آهار و ديگر مواد به‌كاررفته مي تواند به شناخت فرهنگ هاي گذشته، نگرش هاي پيشين و تطور فنون مرتبط كمك شاياني نمايد. با اين وجود برخي نسخ خطي وجود دارند كه تاريخ كتابت آن ها هنوز مشخص نيست و اين امر موجب مي‌گردد از ارزش استنادي آن‌ها به دليل عدم آگاهي از هويت تاريخي آن ها كاسته شود. با استفاده از روش‌هاي تجزيه كيفي، كمي و شناسايي مواد تشكيل‌دهنده كاغذهاي نسخ خطي مي‌توان ساختار و درنتيجه زمان احتمالي تهيه كاغذ و يا زمان استفاده از آن به‌عنوان يك اثر فرهنگي را شناسايي نمود. در اين پژوهش، امكان تعيين قدمت چهار نسخه خطي بدون تاريخ كتابت معلوم از طريق شناسايي مواد كاغذ نظير نوع، ويژگي هاي الياف، آهار مصرفي و مقايسه آن‌ها با چهار نمونه با تاريخ مكتوب دوره صفويه به دليل در دسترس بودن نسخ اين دوره مورد مطالعه قرار گرفت. در صورت مثبت بودن اين راهكار مي توان در آينده با دوره هاي ديگر مقايسه نمود. بدين منظور از روش هاي مختلف نظير شناسايي با معرف هاي رنگي، مشاهدات ميكروسكوپ نوري، آناليز طيف‌سنجي مادون‌قرمز تبديل فوريه (FTIR)، آناليز گرماسنجي روبشي تفاضلي (DSC) و آناليز وزن سنجي حرارتي (TGA) استفاده شد. با استفاده از هركدام از روش هاي آناليز اطلاعات ويژه اي در خصوص ساختار فيزيكي، شيميايي، شكل ظاهري و جنس نمونه هاي كاغذ به دست آمد. نتايج آزمون شناسايي الياف شامل روش هاي ميكروسكوپ نوري و معرف هاي رنگي حاكي از آن است كه در ساخت همه نمونه ها (به غير از يك نمونه معلوم كه از كنف ساخته شده است) الياف كتان بكار رفته است. نتايج طيف‌سنجي مادون‌قرمز نشان‌دهنده وجود سلولز، همي سلولز و فقدان ليگنين در تمامي نمونه ها بود. همچنين آهار استفاده شده در ساخت كاغذ از نوع پلي ساكاريدي (نشاسته) تشخيص داده شد. نتايج آناليز وزن سنجي حرارتي و گرماسنجي روبشي تفاضلي نشان داد، هر نمونه بسته به تاريخچه حرارتي و شيميايي، پايداري و رفتار حرارتي متفاوت و مخصوص به خود دارد. همچنين مقاومت حرارتي همي سلولز نسبت به سلولز كمتر بود. بطوركلي نتايج اين مطالعه نشان داد، بررسي قدمت نمونه هاي بدون تاريخ، از طريق آناليزهاي حرارتي با بررسي مواد خام و مواد اوليه كاغذها امكان‌پذير است و تركيب اين داده ها با نتايج ساير آزمون ها و يكسان بودن مواد اوليه (تركيب و اجزاي آن) تائيد مي‌كند كه كاغذهاي بدون تاريخ مربوط به دوران صفويه هستند.
چكيده لاتين :
Historic papers contain valuable information about national, cultural, artistic and historical identity and values of every civilization. Identification of paper materials such as fiber type, sizing, and other materials can significantly help to obtain valuable information concerning old civilizations, their attitude, culture, geographical origin, and etc. However, there are some manuscripts that their writing date remains still unknown. Qualitative and quantitative analytical methods can be used as a tool to identify paper materials and therefore dating of historic papers as a cultural piece. In this research work, the dating feasibility of four unknown historic paper scripts was investigated through analysis and comparison of their materials like characteristic and type of fiber and sizing material with four known samples belonging to Safavid period. For this purpose, different techniques such as optical microscopy, color indictor assay, Fourier Transform Infrared spectroscopy (FTIR), Thermal Gravimetric Analysis (TGA), and Differential Scanning Calorimetry (DSC) were used to characterize paper materials. Using each characterization method, some information about physical, chemical, apparent form, and genus of paper materials were obtained. The results of fiber identification tests including optical microscopy and color indicators assay revealed that, except one sample made of kenaf fiber, all samples were made of flax fibers and no wooden fiber was used in paper making. FTIR data confirmed the presence of cellulose and hemi-cellulose and lack of lignin within all paper samples. Moreover, sizing material used for paper making was polysaccharide type, i.e., starch. TGA and DSC analyses results showed that depending on its thermal and chemical history, each sample had peculiar thermal behavior. Furthermore, compared to cellulose, hemi-cellulose possessed lower thermal stability. Overall, the results of this study revealed that dating of unknown samples through combination of thermal analysis and other characterization methods is possible, so the unknown samples belong to Safavid period. It is to be mentioned that the main goal of this research was dating unknown samples made of papers materials, which in this case all of them were similar. Although some samples may belong to different period, other parameters such as type of contents, differences in aesthetics, type of script, and etc. may be used to distinguish the sampled belonging to the same period. The data obtained in this research can be used in preparation of database for possible identification and dating of unknown historic samples.
