تحليل پادگفتمان قرآني دو نگارۀ حضرت يوسف در زندان و حضرت يونس و ماهي از فالنامه شاه‌تهماسبي

Analysis of Quranic Counter-discourse in Two Miniatures of Joseph in Prison and Jonah and the fish from Shah Tahmasebi’ s Falnama

بيان مسئله :بروز گفتمان‌هاي الهي قرآن به زبان تصوير، بدون درك ارتباط متن (قرآن) و تصوير(نگاره) امكان‌پذير نيست. نشانه – معناشناسي با عبور از تحليل صرفاً ساختاري نگاره‌ها و با كشف ارتباط معنايي نشانه‌ها در ژرف‌ساخت‌هاي نگاره‌ها، راهي بر كشف معاني اساسي اما پنهان به واسطة روابط معنادار نگاره‌ها باز مي‌كند. بر اين اساس، مهم‌ترين سؤالات پژوهش حاضر اين است؛ گفتمان پاد يا حمايت الهي كه در قرآن مطرح شده، چگونه در نگاره‌هاي مربوط به دو پيامبر بروز و ظهور داشته است؟ و معنا براساس گفتمان قرآني پاد، با چه عوامل و روابط تصويري از نگاره‌ها دريافت مي‌شود؟ هدف : چگونگي دريافت معنا در انتقال داستان دو پيامبر از قرآن به تصوير در قالب نگارگري، مهم‌ترين هدف مقاله است چرا كه در نگاره‌هاي داستان پيامبران، پادگفتمان الهي با شاخصه‌هاي تصويري متعدد بروز كرده است. روش تحقيق : روش تحقيق در مقاله، نشانه – معناشناسي گفتماني است و اطلاعات از منابع كتابخانه‌اي به دست آمده و دو نگاره از كاتالوگ انگليسي «falnama» خانم دكتر معصومه فرهاد ارايه شده است. نتيجه‌گيري :1. نشانه – معناشناسي گفتماني، باعث ارتباط برقراركردن بيشتر و درك كامل‌تر بسياري از متون گفتماني مرتبط با نگارگري كه در رأس آن قرآن حكيم است، مي‌شود. 2. حمايت الهي خداوند از پيامبر صرفاً به واسطة ارايه معجزه از سوي پيامبر نيست بلكه دو نگاره مشخص خواهد كرد كه پادگفتمان الهي مي‌تواند، به واسطة زندان تاريك و كنش پيامبر با زندانيان، پاد كنشي – تعليقي را بروز دهد و هم‌سويي با ماهي بزرگ و پس از آن رهايي از دهان ماهي و جسمانه درخت كدو، پاد تنشي – شوشي را آشكار كند. در اين معناشناسي، تضاد سياهي و هاله دور سر پيامبر، تضاد پلان بالا و پايين، كنش و اتصال دستان فرشته و حضرت يونس به يكديگر، تركيب‌بندي دوار و ... در درك عامل واسط كه هم‌سويي است و در نتيجه درك معناي پاد دخيل شد.

Quranic discourse of miniature requires understanding the relationship between the text (Quran) and miniatures. Semiotics reveals the meaningful relationships of miniatures by discovering the relationship of signs with each other. Accordingly, the most important questions of the present research are: How did the counter-discourse or divine support mentioned in the Quran appear in the miniature of the two Prophets? an‎d what pictorial relations reflect the Quranic discourse meaning? Aim: This study is an attempt to show how the meaning is received in a pictorial narrative provided by miniature; because divine counter-discourse is analyzable in miniatures of Prophets. Methodology: This study used discourse semiotics analysis as methodology and data were collected from available sources and two miniatures were selected from an English catalogue titled "Falnama" prepared by Masoumeh Farhad. Results: The results of this study can be summarized as follows: 1. Discourse semiotics establishes a relationship between Quranic concepts and miniature. 2. Divine support from a Prophet is identified not only by presenting a miracle, but also divine support could appear in a dark prison or through swallowing by a whale. In this semantics, the conflict between the dark and halo around the head of the Prophet, the contradiction between the plans, the action and connection of the angels’ hands with Prophet Jonah, the rotating composition and etc. are involved in understanding the interfacing factor.