كليدواژه :
روانشناسي محيط , تحليل , معيارها , الگوهاي رفتاري , فضاي شهري
چكيده فارسي :
بيان مسئله : حضور مردم در فضاهاي شهري با هدف «بودن در فضا» يكي از مؤلفه هاي سرزندگي فضاهاي شهري است كه منجر به ارتقاي سطح روابط اجتماعي، افزايش امنيت طبيعي، ايجاد حس تعلق به مكان با افزايش امكان وقوع خاطره ي فردي و جمعي و كاهش جرم و جنايت در شهر مي شود. يافتن راه‌حل مناسبي جهت پيدا كردن مبنا و معيار در طراحي فضاها مسئله‌اي است كه بخصوص در سالهاي اخير معماران و طراحان شهري را به خود مشغول كرده است و به ضرورت اين تحقيق اشاره دارد. فقدان روش هاي غير ذهني كه بتوان با استفاده از آنها به مطالعه و تجزيه و تحليل رفتارها در فضا پرداخت چه در معماري و چه در شهرسازي كاملا محسوس است.
هدف :هدف از تحقيق پيش رو تبيين اشكال بروز و ظهور الگوهاي رفتاري در فضاهاي شهري مي باشد كه با بررسي يكي از فضاهاي شهري مهم شهر تهران «ميدان تجريش»، سعي داريم تحليلي جامع مبتني بر شناخت الگوهاي رفتاري در اين فضاي شهري ارائه كنيم. سؤال اصلي پژوهش، درباره نحوه ارتباط ابعاد مختلف فضاي شهري با شكل گيري الگوهاي رفتاري مي باشد. سؤالات خرد ديگر مطرح شامل: ابعاد، معيارها و شاخص هاي مختلف فضاي شهري مؤثر بر الگوهاي رفتاري شامل چه مواردي است؟ ابعاد، معيارها و شاخص هاي مختلف تبيين شده چه تأثيري بر بروز و ظهور رفتارهاي مختلف شهروندان در فضاي شهري و به طور خاص ميدان تجريش دارد؟ مطرح است.
روش تحقيق : براي تحليل فضاهاي شهري، ميدان تجريش به عنوان يك فضاي شهري با سطح كنش گري بالا و فعاليت هاي متنوع انتخاب شده است. مشاهده و تحليل كيفي با استفاده از تكنيك هاي نقشه برداري رفتاري، مصاحبه و تحليل عكس انجام شده كه در راستاي سنجش وضعيت و پاسخگويي به سؤالات تحقيق بوده است.
نتيجه‌گيري :در اين پژوهش اثبات شد، الگوهاي رفتاري مختلف شامل راه رفتن، ايستادن و نشستن تحت تأثير سه مؤلفه اصلي عملكردي-فعاليتي (شامل شاخصه هاي تنوع كاربري، نوع فعاليت، فعاليت همگاني و نوع جداره)، محيطي-كالبدي (شامل شاخصه هاي معابر و دسترسي ها، انعطاف پذيري، تسهيلات و خدمات، چشم اندازهاي با ارزش و كيفيت هاي بصري) و فرهنگي-اجتماعي (شامل شاخصه هاي حضورپذيري اجتماعي، و تعاملات اجتماعي) شكل گرفته است. الگوهاي رفتاري به شدت تحت تأثير كاربري ها هستند و ارائه تسهيلات در فضاهاي شهري موجب تشويق شهروندان براي بروز الگوهاي رفتاري مختلف مي گردد. كيفيت هاي بصري از معيارهاي مهم در جهت برقراري ارتياط بين افراد غريبه در فضاي شهري است و شاخصه فعاليت هاي انتخابي در بررسي معيار تعاملات اجتماعي به سبب شرايط محيطي تقويت و يا تضعيف مي شود.
چكيده لاتين :
Statements of problem: The presence of people in urban areas with the aim of "being in space" is one of the components contributing to vitality of urban spaces, which leads to the promotion of social relationships, the increase of natural security, the sense of belonging to the place by increasing the possibility of occurrence of individual and collective memories and reducing the crime rate in the city. Finding the right solution to find the basis for the design of spaces is a problem that has been particularly striking urban architects and designers in recent years and refers to the necessity of this research. The lack of non-mental methods that can be used to study and analyze behaviors in space, both in architecture and in urban planning, is quite tangible.
Goal: The purpose of the present research is to explain the forms of occurrence and behavioral patterns in urban spaces. By studying one of the important urban spaces of Tehran, Tajrish Square, we try to provide a comprehensive analysis based on the recognition of behavioral patterns in this urban space. The main question of this research is about the relation of various dimensions of urban space with the formation of behavioral patterns. Other questions are also raised, including: What are the different dimensions, criteria, and indicators of urban space affecting behavioral patterns? What is the impact of different dimensions, criteria, and indicators mentioned on occurrence of different behaviors of citizens in the urban space, and in particular in Tajrish square?
Research method: For the analysis of urban spaces, Tajrish Square has been selected as an urban space with high level of actions and diverse activities. Qualitative analysis and observation using behavioral mapping techniques, interviews, and photo analysis were conducted to assess the status and to answer the research questions.
Conclusion: In this research it is proved that various behavioral patterns including walking, standing and sitting is under the influence of three main components of functional-activity (including indicators of variability of land use, type of activity, public activity and type of Urban sidewall), environmental-physical (including indicators of passages and access roads, flexibility, facilities and services, valuable perspectives and visual qualities) and cultural-social (including indicators of social presence features and social interactions). Behavioral patterns are heavily influenced by land use and presenting amenities in urban spaces that encourage citizens to develop different behavioral patterns. The visual qualities are one of the important criteria for making communication between strangers in the urban space and the indicator of selective activities in inspecting the criteria of social interactions is strengthened or weakened by environmental conditions.
