مروري بر عوامل فيزيولوژي و شناختي مرتبط با اعتياد

(A Review of Physiological and Cognitive Factors Associated with Drugs (Based on Two Decades of Research in Iran

در سال‌هاي اخير مصرف مواد، يكي از جدي‌ترين معضلات بشري و از پيچيده‌ترين پديده‌هاي انساني است. به طوري كه سوءمصرف مواد و اعتياد، امروزه به يكي از دغدغه­ هاي بزرگ جوامع بشري تبديل شده است. اين پديده خانمان سوزآثار مخرب جسماني، رواني، خانوادگي، شغلي، مالي و اخلاقي را به دنبال دارد. با توجه به مشكلات زياد و گسترده حاصل از اعتياد، پيشگيري از اين معضل الزامي است. با توجه به هزينه هاي بسيار بالاي مبارزه با مواد مخدر، درمان و نگهداري معتادان و همچنين ميزان عود بالا پس از درمان، به نظر مي رسد پيشگيري از سوءمصرف مواد بسيار مقرون به‌صرفه و كارآمدتر باشد. پيشگيري از اين مشكل، مستلزم شناسايي عوامل خطر و عوامل محافظت‌كننده در برابر وابستگي به مواد است. در طي سال هاي گذشته، پژوهش‌هاي متعددي در ايران در زمينه سبب‌شناسي و پيشگيري از مصرف مواد انجام شده‌اند. اين پژوهش‌ها طيف گسترده‌اي از عوامل مرتبط با مصرف مواد مخدر از جمله عوامل شناختي و فيزيولوژي را مورد بررسي قرار داده‌اند. به‌منظور برنامه‌ريزي براي ارتقاي فعاليت‌هاي پژوهشي آينده، ارزيابي و دسته‌بندي نتايج توليد شده علمي در دهه‌هاي گذشته ضروري است. در اين مقاله مروري، سعي شده است تا عوامل شناختي و فيزيولوژي مرتبط با اعتياد كه در 20 سال اخير در پژوهش‌هاي ايران به دست آمده است، جمع‌آوري شود. اين مطالعه به مسئولين، متخصصان و درمانگران چشم اندازي جهت شناسايي عوامل تهديد كننده و مستعد كننده و در صورت لزوم انجام مداخلات متناسب را پيشنهاد مي كند.

Drug abuse has been a very complicated problem challenging humans and a complex phenomenon in modernity, such that drug abuse and addiction are now a great concern of humanity. This phenomenon has detrimental physical, mental, familial, occupational, financial, and ethical impacts. Prevention of addiction is thus a necessity. Given the high expenses incurred by fighting narcotics and drug abuse, treatment and rehabilitation of addicts, and a high rate of relapse, it is but logical that preventing drug abuse is much more economical and efficient. To achieve this, identifying risk factors and protective factors- factors against drug dependence- are essential. Recently, much research has been carried out on the etiology and prevention of drug abuse in Iran. This bulk of research has addressed a wide spectrum of associated factors including cognitive and physiological agents. In order to plan for enhancement of research activities in the future, assessment and categorization of results and findings is necessary. In this review, attempt has been made to collect a wide range of cognitive and physiological factors related to addiction in Iran in the last 20 years. This study offers perspectives to authorities, experts, and therapists on identification of contributing factors as well as comments on appropriate interventions.