تحليلي بر گونه‌شناسي انواع بادگير بر‌اساس پلان در خانه‌هاي بندر لافت

Analysis of Louver Typologies in Vernacular Housing of Laft Port City

بادگير‌ها در سيماي شهرهاي قديمي مناطق گرم و مرطوب پس از مناره‌هاي مساجد، نقطه اوج خط آسمان شهر قلمداد مي‌شوند. بادگير كه جزء جدايي‌ناپذير خانه‌هاي لافت بوده در اكثر خانه‌ها به‌تدريج عملكرد خود را از دست داده است. اتاق‌هايي كه در ارتباط با بادگير بوده‌اند عملاً تبديل به يك فضاي بدون استفاده ‌شده‌اند. در بسياري از خانه ­ها تعمير بادگير صورت نمي‌گيرد و در بازسازي خانه‌ها اين عنصر تخريب مي‌گردد. در خانه­ هاي بافت جديد بندر لافت بادگير جايي ندارد. در صورتي كه بادگير ميراثي با ارزش از معماري سنتي ايراني مي‌باشد. لذا بررسي بادگير‌هاي لافت به‌منظور جلوگيري از عدم حضور اين عنصر در زندگي اهالي اين بندر، ضروري به‌نظر مي‌رسد. مسئله اصلي مطرح در اين پژوهش، گونه‌شناسي بادگير‌هاي لافت بر مبناي پلان در خانه‌ها مي‌باشد. اين پژوهش از طريق مطالعات كتابخانه‌اي و ميداني، پس از معرفي بادگير و تاريخچه آن به بررسي فرم پلان بادگير‌ها و محل استقرار آن‌ها نسبت به موقعيت جغرافيايي و پلان خانه‌ها و تحليل روابط حاكم بين اتاق بادگير و ساير فضاها در خانه‌هاي بندر لافت مي‌پردازد. در آخر به ارائه مطالبي جهت بهره‌گيري معماران، پيرامون عناصر و كيفيت فضايي اتاق بادگير و تغييرات شكل ‌گرفته در آن فضا ناشي از تغييرات سبك زندگي در طي ساليان مي‌پردازد‌ تا از اين طريق بتوان گامي در جهت احياء و بالا بردن كيفيات اين فضا برداشت. اين پژوهش پس از بيان وضع موجود بادگير‌ها و تحليل داده‌ها نتيجه مي‌گيرد كه اكثر بادگير‌ها جهت بهره‌مندي بهتر از نسيم مطلوب دريا در سمت شمال قرارگرفته‌اند. همچنين بافت قديم به سمت شمال داراي شيب است كه اين امر نيز كمك مؤثري به دريافت نسيم مطلوب دريا مي‌نمايد. فرم غالب پلان بادگير‌هاي بندر لافت مربع بوده، عموماً حدود 3*3 متر‌مربع هستند. اهميت عدم هم‌پوشاني بادگير‌ها در سيماي كلي باعث قرارگيري بادگير در گوشه و يا ميانه پلان و برش از خانه گرديده است كه در اين مورد حالت ميانه عموميت دارد.

Louvers have been an integral element of houses in the port-city of Laft. This element, howere, has gradually lost its function in most houses in the city. Rooms that contain louver have practically turned into useless spaces. In most houses, louvers have not been repaired and hence have been deteriorated or demolished. Furthermore, in houses within the new residential development of Laft louvers have no place. As a result, these valuable heritages of Iranian traditional architecture are being disappeared from the skyline of the city. This article studies the presence of this element in the life of Laft inhabitants. In particular, it investigates the typology of Laft louvers in houses. Conducting a literature review and a field study, the article examines the form of louvers and their locations in houses and analyzes the relationship between the louver room and other spaces in Laft port houses. Finally, it presents a number of findings about the different elements and the spatial quality of louver rooms as well as the common observed changes in this space that are resulted from lifestyle changes in recent years. These findings can provide some insights for architects into the steps they can take in the direction of retaining the function of this architectural element and enahncing the quality of this space. Explaining the current situation of louvers and analyzing data, this research concludes that louvers are located on the northside of dwellings so they can best catch the sea breeze and enhance the thermal comfort of the house. Even in cases where the louver is located in front of the louver of adjacent dwellings, because of the site slope and also the expertise of local architects no problem in catching the sea breeze is observed. The plan of louvers in Laft port is square, rectangular or octagonal, with the predominant form being a square with three square meters area. Octagonal louvers are less prevalent in the city. This article argues that examining the typology of louvers in houses can provide a basis for a better maintenance and renovation of this architectural element in Laft port.