سماع موتي و رابطه آن با توسل به ارواح اولياي الهي

يكي از مباني توسل به ارواح اولياي الهي در عالم برزخ، مسئله سماع موتي است. عده‌اي به تبعيت از ابن‌تيميه و محمد بن‌عبدالوهاب منكر جواز توسل به ارواح اولياي الهي بوده و معتقدند چون ارواح انبيا و اولياي الهي قادر به شنيدن صداي زندگان نيستند و در عالم برزخ بيخبر از احوال زندگان به‌سر مي‌برند، پس سخن گفتن با آنان لغو است. سپس پا را فراتر گذاشته و معتقد شده‌اند كسي كه از آنها حاجتي بطلبد، آنها را چون خدا در همه جا حاضر و سميع و بصير دانسته است و اين شرك يا شبيه شرك است. اعتقاد به عدم سماع موتي با نگاه ظاهرگرايانه به برخي از آيات قرآن نيز مستند شده و آنان اين آيات را مدام تكرار مي‌كنند، حتي روايات مؤيد سماع موتي نيز رد و در مقابل براي اثبات عدم سماع به سخنان برخي از عالمان استناد مي‌شود؛ درحالي‌كه سيره علمي و عملي مسلمانان در تلقين ميت شاهدي بر اعتقاد آنان به شنوا بودن ارواح مردگان است.اما با تدبر در آيات قرآن و به تصريح روايات پيامبر، نه تنها سخن گفتن با درگذشتگان شرك و ناپسند نيست، بلكه مطابق سنت نبوي و سيره مسلمانان از صدر اسلام تا كنون است، به‌ويژه براساس برخي روايات اموات در عالم برزخ قدرت بر دعا كردن بر زندگان را نيز دارند؛ همان‌طور كه پاسخ سلام را مي‌دهند و اين نوعي دعا در حق سلام‌كننده است.