«فرايند فرديّت» در حماسۀ بهمن نامه

“Individualization“ in Epic of Bahman-Nameh

در روانشناسيِ تحليلي ِ يونگ، روان، به سه بخشِ: خودآگاه، ناخودآگاهِ فردي و ناخودآگاهِ جمعي تقسيم مي‌گردد. ناخودآگاه جمعي، مربوط به يك فرد نيست بلكه بين همۀ مردم، از نژادها و فرهنگهاي مختلف، مشترك است. اين ناخودآگاه جمعي، مخزني است براي كهن نمونه‌ها، كه از ادوار كهن، نسل به نسل به ما رسيده است. يكي از اين كهن نمونه‌ها كه جايگاهي بس ويژه، در مكتب روانشناسي تحليليِ يونگ دارد، «فرديّت» يا «تفرّد» است. رشد و بالشِ اين كهن نمونه در فرد، باعث مي‌گردد كه شخص به تماميّت و يكپارچگي رواني دست يابد و به نوعي خود شناسي نائل آيد؛ و اين «خودشناسي» و «فرديّت» هنگامي رخ مي‌دهد كه فرد، فقط به بخشِ خودآگاهِ روانِ خويش توجّه ننمايد، بلكه سفري نيز به عالم ناخودآگاهيِ خويش داشته باشد و با عناصر ناشناختۀ آن روبه­رو گردد، و در فرجام، ميانِ خودآگاه و ناخودآگاهِ خويش، سازش و آشتي برقرار نمايد. بهمن نامۀ حكيم ايرانشاه بن ابي الخير، يكي از داستانهاي اسطوره‌اي و حماسي است كه در بخش سوم آن، قهرمان داستان، بهمن، با قدم نهادن به عالم ناخودآگاهي و توجّه به پيغامهايِ «خود» )(Self، به يكپارچگي و تماميّت رواني دست مي‌يابد و به اصطلاح روانشناسان، به « فرديّت» مي‌رسد. وي براي رسيدن به فرديّت، مراحلي را پشت سر مي‌نهد، كه در اين جستار، از ديدگاه روانشناسيِ تحليليِ يونگ، به آن پرداخته مي‌شود.

In Jung’s analytical psychology, psyche divides to three parts: conscious, personal unconscious and collective unconscious ones. Collective unconscious is not related to just one person, but, is common among all people. This collective unconscious is a source to study archetypes that have been reached from ancient time. One of the archetypes, that has particular dignity in school of analytical psychology of Jung, is “individualization”. Development of this archetype cause s perfection in psyche. an‎d this perfection happens when a person does not attend to conscious alone, but travels to unconscious world and faces with unknown elements; and in conclusion, makes peace between conscious and unconscious. Ebne abel - kheir’s Bah man - Nameh is one of the mythological and epical story that in its third section, Bahman, arrives to psychological perfection and “individualization”, with attention to his unconscious world. He passes some stages to arrive at “individualization”. The prime concern of the present paper is to pay attention to this aspect, i.e. individualization.