اثربخشي آموزش مهارتهاي ذهن آگاهي براسترس شغلي و بهزيستي روانشناختي معلمان زن

Effectiveness of training mindfulness skills in professional stress and psychological well-being of female teachers

زمينه و هدف: ذهن آگاهي، از فنوني است كه به‌منظور كاهش استرس و افزايش بهزيستي روان‌شناختي به كار مي‌رود. لذا پژوهش حاضر باهدف تعيين ميزان اثربخشي آموزش مهارت‌هاي ذهن آگاهي بر استرس شغلي و بهزيستي روان‌شناختي معلمان زن شهر قزوين انجام شد. روش بررسي: اين پژوهش از نوع نيمه آزمايشي و با طرح پيش‌آزمون – پس‌آزمون با گروه كنترل، جامعه آماري كليه معلمان زن مقطع متوسطه شهر قزوين بودند. حجم نمونه 30 نفر بود كه به روش نمونه‌گيري داوطلبانه انتخاب شدند. به‌عنوان ابزار اندازه‌گيري از پرسشنامه استرس شغلي اسيپو و پرسشنامه بهزيستي روان‌شناختي ريف (فرم كوتاه) استفاده گرديد. ابتدا هر 30 شركت‌كننده به پرسشنامه‌ها پاسخ دادند (پيش‌آزمون). سپس شركت‌كنندگان به دو گروه 15 نفر آزمايشي و كنترل تقسيم شدند. گروه آزمايشي در معرض آموزش گروهي مهارت‌هاي ذهن آگاهي (8 جلسه آموزشي) قرار گرفت اما گروه كنترل هيچ آموزشي دريافت ننمودند و در ليست انتظار بودند. سپس هر دو گروه مجدداً به پرسشنامه‌ها پاسخ دادند (پس‌آزمون). يافته‌ها: ميانگين نمرات استرس شغلي در دو گروه آزمايش و كنترل در مرحله پيش‌آزمون (133/93± 27/34)، (127/33± 22/55) و در مرحله پس‌آزمون، (100/86±19/73)، (128/46±17/86) و در متغير بهزيستي روان‌شناختي ميانگين نمرات در دو گروه آزمايش و كنترل در مرحله پيش‌آزمون (88/06± 7/46)، (85/86±11/02) و در مرحله پس‌آزمون (97/13±5/15)، (85/60±9/17) بود. نتايج تحليل كوواريانس نشان داد استرس شغلي معلمان گروه آزمايش در مقايسه با گروه كنترل پس از مداخله، كاهش محسوسي داشته و همچنين مؤلفه‌هاي استرس شغلي و بهزيستي روان‌شناختي در گروه آزمايش نسبت به گروه كنترل افزايش پيداكرده است (p<0/05) نتيجه‌گيري: آموزش مهارت‌هاي ذهن آگاهي در كاهش استرس شغلي و افزايش بهزيستي روان‌شناختي معلمان زن اثربخش بود. لذا با برگزاري دوره‌هاي آموزشي ذهن آگاهي از طريق آموزش ضمن خدمت در جهت افزايش بهزيستي روان‌شناختي و كاهش استرس شغلي معلمان مي‌توان گام برداشت.

Background and aims: Mindfulness is a technique that is used to reduce stress and promote psychological well-being. The present study was conducted to determine effectiveness of training and mindfulness skills on professional stress and psychological well-being of female teachers in Qazvin, Iran. Methods: This study is a semi-experimental with pre-posttest and a control group. The population consisted of all female high school teachers in city of Qazvin. The sample size was 30 individuals that were selected by voluntarily sampling method. Osipow’s Professional Stress Questionnaire and Ryff’s Psychological Well-being Questionnaire (short form) were used as the instruments of measurement. At first, all 30 participants completed the questionnaires (pre-test). Then the participants were divided into experimental and control groups (15 individuals in each group). The experimental group received 8 sessions of training mindfulness skills, but the control group did not receive any training and was on the waiting list. Next, both groups completed the questionnaires (post-test). Results: The mean score of pre-test in professional stress in experimental group was 27.34±133.93 and in control group was 22.55±127.33, and the mean score of post-test in experimental group was 19.73±100.86 and in control group was 17.86±128.46). The mean score of pre-test in psychological well-being in experimental group was 7.46±88.06, and in control group was 11.02±85.86 and the mean score of post-test in psychological well-being in experimental group was 5.15±97.13 and in control group was 9.17±85.60. The results of analysis of covariance showed that professional stress of teachers in the experimental group compared to control group after the intervention has significantly reduced, and the components of professional stress and psychological well-being increased in the experimental group compared to those of the control group (p<0.05). Conclusion: Training the mindfulness skills was effective in reducing professional stress and enhancing psychological well-being of female teachers in Qazvin. Therefore, we can take steps to increase psychological well-being and reduce teachers' professional stress by holding the mindfulness skill training through in-service trainings.