روان‌سنجي پرسش‌نامه تعيين‌كننده‌هاي شناختي اجتماعي پيشگيري‌كننده از ديابت نوع دو در افراد در معرض خطر

A Psychometric Analysis of the Socio-Cognitive Determinants Questionnaire of Type 2 Diabetes Prevention among a Group at Risk

مقدمه: يكي از نيازهاي اساسي پژوهش‌گران سلامت، ابزارهاي استاندارد به منظور ارزيابي و ارزشيابي وضعيت سلامت است. اين مطالعه با هدف روان‌سنجي پرسش‌نامه تعيين‌كننده‌هاي شناختي اجتماعي پيشگيري از ديابت نوع دو در ميان 180 نفر از افراد بالاي 30 سال مراجعه‌كننده به مراكز بهداشتي ـ درماني شهر كرمانشاه انجام گرفت. مواد و روش‌ها: پرسش‌نامه با بهره‌گيري از گام اول و دوم رويكرد نقشه نگاري مداخله طراحي شد. توصيف داده‌ها و اعتبار ساختار پرسش‌نامه از طريق تعيين همبستگي‌ها و انحصار متقابل گويه‌ها از يكديگر به وسيله تحليل عاملي اكتشافي و با بهره‌گيري از نرم‌افزار SPSS ويرايش 21 در سطح معناداري0/05 انجام گرفت. يافته‌ها: شاخص كفايت نمونه‌برداري 0/860 و آزمون بارتلت كرويت در سطح قابل قبولي معني‌دار بود (0/001>P). هفت عامل بر اساس پايه‌هاي مفهومي نظريه رفتار برنامه‌ريزي شده، نظريه شناختي اجتماعي و الگوي باور سلامتي شامل نگرش، حساسيت درك شده، شدت درك شده، خودكارآمدي درك شده، هنجارهاي ذهني، موانع درك شده و رفتار با مقادير ويژه بيشتر از 1/1 و سطح بار عاملي 0/4 يا بالاتر در 36 گويه استخراج شدند. اين هفت ساختار 65/76 درصد از تغييرات واريانس الگوي فرضي را تبيين كردند. نتيجه‌گيري: ابزار طراحي شده از روان‌سنجي و پيشگويي‌كنندگي مطلوبي برخوردار بود و مي‌تواند به عنوان يك ابزار روا و پايا جهت ارزشيابي تعيين‌كننده‌هاي شناختي اجتماعي مؤثر بر اتخاذ رفتارهاي پيشگيري‌كننده از ديابت نوع دو، در جمعيت در معرض خطر شهري مورد استفاده قرار گيرد.

Introduction: One of the fundamental needs of health researchers are standard tools used for assessing and evaluating health status. The aim of this study was to conduct a psychometric evaluation of the socio-cognitive determinants questionnaire of type 2 diabetes prevention among 180 individuals, referred to health centers over 30 years in Kermanshah. Materials and Methods: The questionnaire was designed using the first and second steps of the intervention mapping approach. Describing data and construct validity of the questionnaire was performed through correlations and mutual exclusion of items with exploratory factor analysis, using SPSS-21 at 0.05 significance level. Results: The Kaiser-Meyer-Olkin Measure was 0.860 and Bartlett's Test of Sphericity test was significant at the acceptable level (P<0.001). Based on the conceptual foundations of theory planned behavior, social cognitive theory and health belief model, seven factors were extracted, including attitude, perceived sensitivity, perceived severity, perceived self-efficacy, subjective norms, perceived barriers and behavior with eigen value above 1.1 and factor load level ≥0.4 with 36 items. The seven constructs explained 65.67% of the variance of the hypothesized model. Conclusion: The questionnaire designed was found to have strong psychometric and predictive charactristics with good validity and reliability for evaluating socio-cognitive determinants affecting the implementation of type 2 diabetes prevention behaviors in this at risk urban population.