كليدواژه :
مديريت منابع انساني , گردش شغلي , عوامل خطر ارگونوميك , بهره‌وري , رضايتمندي نيروي كار
چكيده فارسي :
زمينه و هدف: ايمني شغلي، يكي از جنبه‌هاي ضروري بهره‌وري در مديريت منابع انساني هر سازماني به شمار مي‌رود و اگر سازمان‌ها بتوانند نرخ حوادث شغلي و استرس نامطلوب را كاهش دهند، عملكرد نيروي‌كار اثربخش‌تر خواهد بود. در اين ميان، گردش شغلي به اندازه يك استراحت خوب مي‌تواند منجر به افزايش بهره‌وري شود. هدف از اين مطالعه طراحي يك سيستم گردش شغلي مناسب در راستاي كاهش مخاطرات شغلي بر اساس خطر ارگونوميك مشاغل است.
روش بررسي: اين تحقيق با يك رويكرد مدلسازي رياضي به دنبال طراحي سيستم گردش شغلي است كه علاوه بر تامين نيازمندي‌هاي كارفرمايان، خطر ارگونوميك مشاغل را كاهش دهد. روش تحقيق در اين پژوهش از حيث هدف از نوع كاربردي و از حيث روش از نوع توصيفي رياضي شامل مراحل: (1) استخراج مساله، (2) مدلسازي، (3) حل مدل، (4) اعتبارسنجي مدل و (5) پياده‌سازي مدل، مي‌باشد. هدف اين است كه مجموعه خطر‌هايAWT IMAGE به نحوي به n عضو نيروي‌كار تخصيص داده شود كه حداكثر خطر اعضاي نيروي‌كار كمينه شود (استخراج مساله). متناظر با شرايط و محدوديت‌هاي سيستم شغلي، مساله در قالب يك مدل برنامه‌ريزي خطي، مدلسازي رياضي شده است. اجزاي اين مدلسازي رياضي شامل تابع هدفِ كمينه‌سازي حداكثر خطر شغلي نيروي كار، محدوديت‌هاي ساختاري مساله (هر شغل در هر بازه‌ي زماني مي‌بايست به يك نيروي‌كار تخصيص داده شود و همچنين هر نيروي‌كار در هر بازه‌ي زماني مي‌بايست مشغول انجام تنها يك شغل باشد)، پارامترها (تعداد n نيروي‌كار، n شغل در T بازه‌ي زماني، خطر‌هاي مشاغلAWT IMAGE) و متغيرها (تخصيص شغل در بازه‌هاي زماني به نيروي كار) است (مدلسازي). از آنجاييكه مدل يك مدل برنامه ريزي خطي است از نرم‌افزار بهينه‌سازي Lingo و كدنويسي در آن جهت حل بهينه استفاده شد (حل مدل و اعتبارسنجي).
يافته‌ها: مدل گردش شغلي پيشنهادي در يك كارگاه نيمه‌صنعتي كه در آن نارضايتي نيروي كار ناشي از مشكلات ارگونوميكي گزارش شده است، بررسي شد و مدلسازي رياضي براي كارگاه مدنظر انجام شد (پياده‌سازي مدل). اين مدل رياضي خطي شامل 144 متغير تصميم، 54 محدوديت و يك تابعه هدف ساخته شد. مدل توسط نرم‌افزار Lingo اجرا شد و نتايج شامل 138 متغير با مقدار بهينه‌ي صفر و 6 متغير با مقدار بهينه‌ي يك است. اين نتايج، ترتيبي بهينه از تخصيص و گردش شغلي نيروي كار را در اختيار قرار مي‌دهد كه اگر تخصيص شغلي با اين ترتيب انجام شود، نيروي كار در متعادل‌ترين حالت ريسك شغلي قرار مي‌گيرد و ريسك شغلي بين همه به نسبت منطقي تقسيم مي‌شود. همچنين تخصيص بهينه مشاغل به افراد حاكي از كاهش خطر شغلي همه افراد (مقدار محاسبه شده براي تابع هدف بهينه) به سطح 1.25 مي‌باشد.
نتيجه‌گيري: خروجي اصلي اين تحقيق يك برنامه بهينه جهت تخصيص مشاغل در برنامه‌ي كاري يك سيستم توليدي است كه نه تنها ملاحظات شغلي را لحاظ مي‌كند بلكه خطر ارگونوميك مشاغل را كمينه نموده و به رضايت شغليِ ناشي از تعديل ريسك شغلي هم مي‌انجامد. نتايج نشان‌دهنده‌ي تاثير برجسته‌ي گردش شغلي بر تنظيم خطر شغلي بين نيروي‌كار در سطح مناسب و بهبود رضايتمندي نيروي‌كار دارد.
چكيده لاتين :
Background and aims: The job safety is one of the necessary aspects of efficiency in humane
resource manangement of every organization, and if organizations were able to reduce the rate of job
accidents and undesirable stress, then the performance of workers would become more efficient.
Hence, job rotation is as good as a rest to increase efficiency. The aim of this research is to design an
appropriate job rotation system in order to reduce job risks in terms of ergonomic risks of jobs.
Methods: This research is aimed to design a job rotation system by using a mathematical modeling
approach in which in addition to satisfying employer needs, it reduces ergonomic risk of jobs. The
research method in this research is application in terms of goal, and is mathematical descriptive in
terms of method, which includes: (1) problem extraction, (2) modeling, (3) model solving, (4) model
verification, and (5) model implementation. The aim is to all of the risks R_ijt is assigned to n
workers such that maximum risk of all workers are minimized (problem extraction). According to
conditions and constraints of system, the problem is modeled as a linear programming model. The
parts of this model includes objective function of minimization of maximum job risk of human
resource, structural constraints of problem (each job should be assigned just to one worker at any
time, and each worker should occupy just one job), parameters (n workers, n jobs at time interval T,
jobs risks R_ijt), and variables (job assignment at time intervals to workers) (modeling). Since the
model is a linear programming model, the Lingo optimization software and coding in it is used to
solve optimally (model solving and verification).
Results: The optimal model of job rotation system was evaluated in semi-industrial work-station
where dissatisfaction of workers from ergonomics problems has been reported (model
implementation). This mathematical linear model is constructed with 144 decision variables, 57
constraints and a objective function. The model is implemented by Lingo software and the results
include 138 zero optimal variables and 6 one optimal variables. These results provide an optimal
sequence of assignment and workers job rotation that can be used to make most moderate state of
job risks and divide the job risks in a logical proportion among all workers. The optimal assignment
of jobs to workers implies the reduction of job risks for all workers to 1.25 (calculated value for
optimal objective function).
Conclusion: The main output of this research is an optimal plan for job assignment in a work plan of
a production system which not only considers job conditions but also minimizes ergonomic risk of
jobs and also leads to job satisfaction due to moderate job risk. The results demonstrate outstanding
effect of job rotation on setting of job risk among workers at an appropriate level, and improvement
on workers' satisfaction.
