الگوي ساخت و انباشت قابليت‌هاي فناورانه توليد محصولات و سامانه‌هاي پيچيده در كشورهاي در حال توسعه: مطالعه موردي شركت توربوكمپرسور نفت

The Pattern of Building and Accumulating Technological Capabilities for Producing Complex Product Systems in Developing Countries: The Case Study of Oil Turbo Compressor Company

طي دهه هاي اخير اقتصادهاي نوظهور و كشورهاي تازه صنعتي شده تلاش هاي زيادي در زمينه دستيابي به دانش و قابليت هاي فناورانه مورد نياز براي ساخت و توسعه محصولات و سامانه هاي پيچيده به نمايش گذاشته اند. يكي از اين موارد كشور ايران است كه در سال هاي گذشته براي دستيابي به دانش، مهارت و فناوري هاي ساخت توربين هاي گازي تلاش هاي زيادي كرده و به نتايج مطلوب و قابل ملاحظه اي دست يافته است. اين پژوهش قصد دارد با استفاده از رويكرد كيفي و استراتژي پژوهش مطالعه موردي اكتشافي، الگويي نظري براي ساخت و انباشت قابليت هاي فناورانه ساخت توربين هاي گازي به عنوان محصولات و سامانه هاي پيچيده در يك بنگاه متاخر ايراني (شركت توربوكمپرسور نفت) بدست دهد. نتايج و يافته هاي اين پژوهش حاكي از آن است كه الگوي ساخت و انباشت قابليت هاي فناورنه ساخت توربين هاي گازي در اين شركت شامل سه مرحله است: 1) خريد، مونتاژ و بهره برداري از توربين هاي وارداتي؛ 2) ساخت مشترك توربين هاي گازي به صورت تحت ليسانس؛ و 3) ساخت توربين هاي گازي به طور مستقل در شرايط تحريم. بعلاوه، تكامل و پويايي استراتژي هاي كسب فناوري و سازوكارهاي يادگيري فناوري در هر مرحله از الگوي مورد نظر نمايش داده شده اند.

During last decades a large amount of efforts have been done by emerging economies and new industrialized countries in order to and acquiring essential knowledge and technological capabilities for manufacturing and developing complex products and systems (CoPS). As an example, Iran has been doing a lot of efforts in order to acquire essential knowledge, skills and capabilities for manufacturing and upgrading gas turbines and it achieved pleasant and remarkable results. So, this paper aims at investigating the pattern of building and accumulating technological capabilities of manufacturing gas turbines by an Iranian latecomer firm named Oil Turbo Compressor Company (OTC) through applying qualitative approach and case study strategy. The findings show that, the pattern of building and acquiring technological capabilities of manufacturing gas turbines in OTC includes three stages: 1) Buying, assembling and exploiting imported gas turbines; 2) Co-manufacturing gas turbines under license; and 3) Independently manufacturing and producing gas turbines under sanction. In addition, the evolution and dynamism of technology acquisition strategies and technology learning mechanisms in each stage of mentioned pattern have been presented.