بررسي اثر فراكسيون هاي اتيل استات عصاره 50 % الكلي آبي سياه دانه بر Wistar پيش گيري از سنگ اگزالات كلسيم كليه در رت نژاد

The preventive effects of ethyl acetate fractions from aqueous and ethanolic extract of Nigella sativa L. seeds on calcium oxalate stones in Wistar rat

سابقه و هدف: گياه سياه دانه (.Nigella Sativa L) داراي اثرات فارماكولوژيك فراواني است كه از جمله مي‌توان به اثرات ضد التهابي،‌ ضد ميكروبي،‌ ضد سنگ ادراري، كاهش دهنده چربي خون و تقويت كننده ترميم بافتي پس از ايجاد سميت كليوي اشاره كرد. در اين پژوهش اثر فراكسيون‌هاي اتيل استات عصاره 50% الكلي آبي سياه دانه بر پيش‌گيري از سنگ اگزالات كلسيم كليه در رت نژاد Wistar بررسي شد. مواد و روش‌ها: براي انجام اين پژوهش از 31 سر رت نر نژاد Wistar استفاده شد. رت‌ها بطور تصادفي در 4 گروه تقسيم و به مدت 28 روز تيمار شدند. رت‌هاي گروه اول (كنترل سالم) و دوم (كنترل منفي) به ترتيب آب معمولي و آب حاوي 1% اتيلن گليكول دريافت كردند. رت‌هاي گروه سوم و چهارم علاوه بر 1% اتيلن گليكول روزانه mg/kg 250عصاره آبي الكلي دانه سياه دانه از فراكسيون باقي مانده اتيل استات و mg/kg 250 عصاره آبي الكلي دانه سياه دانه از فاز اتيل استات در آب آشاميدني دريافت نمودند. ميزان اگزالات،‌ سيترات و كلسيم ادرار تمام رت‌ها در روزهاي صفر، 14 و 28 و ميزان منيزيم و كلسيم خون رت‌ها در روزهاي صفر و 28 با روش‌هاي بيوشيميايي اندازه‌گيري شد. سپس با استفاده از روش‌هاي هيستوپاتولوژيك مقاطع 5 ميكروني از هر دو كليه رت‌ها تهيه و با ميكروسكوپ نوري مطالعه گرديد. تعداد تجمعات بلورهاي اگزالات كلسيم در 10 ميدان ميكروسكوپي (تعداد لوله هاي حاوي تجمعات) شمارش گرديد. نتايج بصورت Mean±SEM محاسبه و با استفاده از تست ANOVA و سپس Tukey-Krammer مورد تجزيه و تحليل قرار گرفتند. تفاوت‌هاي با 05/0 p<معني‌دار تلقي شدند. يافته‌ها: نتايج حاصل از اين پژوهش نشان داد كه تجمع بلورهاي اگزالات كلسيم در گروه دوم بطور معني‌داري (001/0p<) بيش‌تر از گروه اول بود. علاوه بر اين تجمع بلورهاي اگزالات كلسيم در گروه دوم بطور معني‌داري (001/0p<) بيش از گروه سوم (بدون تجمع بلور) بود اما اختلاف معني‌داري با گروه چهارم نداشت. علاوه بر اين غلظت اگزالات ادرار گروه هاي دوم، سوم و چهارم در روز 28 نسبت به روز صفر بطور معني‌داري (05/0p<) افزايش يافت اما غلظت كلسيم ادرار گروه‌هاي سوم و چهارم طي اين بازه زماني تغيير معني‌داري نكرد. نتيجه‌گيري: نتايج حاصل از پژوهش حاضر نشان داد كه فراكسيون باقي مانده از فاز اتيل استات عصاره 50% الكلي آبي سياه دانه در پيش‌گيري از تجمع بلورهاي اگزالات كلسيم موثر است در حالي كه فراكسيون اتيل استات عصاره فاقد چنين اثري است. اگرچه مكانيسم اين اثر كاملا مشخص نيست اما شايد بتوان آنرا مربوط به اثرات آنتي اكسيداني،‌ ضد التهابي و كاهش دهنده چربي خون سياه دانه دانست و لذا مي‌توان مصرف آنرا براي موارد انساني نيز توصيه كرد.

Various pharmacological effects of Nigella sativa including; anti-inflammatory and antimicrobial effects, disruption of kidney stone, lowering serum lipids and repairment of kidney tissues after nephrotoxicity, have been reported. The aim of this study was to investigate the preventive action of ethyl acetate fractions of aqueous-ethanolic extract of Nigella sativa seeds on calcium oxalate kidney stones in male rats. Materials & Methods: 31 male Wistar rats were randomly divided into four groups. All groups were studied during 28 days of experimental protocol. Healthy control group (1) received tap drinking water. Negative control group (2) received 1% ethylene glycol in drinking water. Groups 3 and 4 were treated with 1% ethylene glycol as well as ethyl acetate phase remnant and ethyl acetate fractions from aqueous and ethanolic extract of Nigella sativa L. seeds, respectively at equivalent dose of 250 mg/kg of total extract. Urine concentration of oxalate, citrate and calcium in days 0, 14 and 28, and also plasma concentration of magnesium and calcium in days 0 and 28, were measured. At the end of experiment, kidneys were removed for histopathologic study and examined for counting calcium oxalate deposits. Data were presented as Mean± SEM and were analyzed by one way ANOVA and subsequently Tukey tests; p value less than 0.05 (p<0.05) was considered significant. Results: Results showed that the number of calcium oxalate crystals in group 2 vs. group 1 and 3 (without any crystals) significantly increased (p<0.001), but there was no significant difference between groups 2 and 4. Urine oxalate concentration in day 28 increased significantly in groups 2, 3 and 4 (p<0.05 ) in comparison with day 0, but urine calcium concentration in groups 3 and 4 at day 28 has no significant difference with day 0. Conclusion: The results of this study supported the inhibitory action of aqueous-ethanolic extract of Nigella sativa ethyl-acetate phase remnant on calcium oxalate kidney stones. However, ethyl acetate fraction of extract did not show a similar effect on kidney stones. Although the exact mechanism is not clear, but this action may be due to antioxidant, antilipid or anti-inflammatory properties of Nigella sativa