مؤلفه‌هاي تمدني جامعۀ اسلامي در تفكر اجتماعي شيعي و سلفي: مقايسۀ تطبيقي آراي شهيد مطهري و سيدقطب

ايده‌پردازي براي شاخصه‌هاي تمدن اسلامي يا مؤلفه‌هاي تمدني جامعۀ اسلامي از جمله تلاش‌هاي مشترك شهيد مطهري و سيدقطب بوده است. شهيد مطهري يكي از متفكران برجسته در جريان فكري انقلاب اسلامي و سيدقطب يكي از متفكران تأثيرگذار در جريان‌هاي سلفي­گرايي معاصر (از جمله القاعده و داعش) به‌شمار مي‌روند. اين مقاله، با استفاده از روش‌شناسي بنيادين و روش پژوهش اسنادي، پنج مؤلفۀ زير دربارۀ تمدن اسلامي را از نظر اين دو متفكر به‌طور تطبيقي تحليل مي­كند: 1. هستي‌شناسي و جهان‌بيني اسلامي؛ 2. منزلت و جايگاه باورهاي اسلامي در تمدن‌آفريني؛ 3. نقش جهاد، تحرك و اصلاح اجتماعي در تمدن‌سازي؛ 4. چگونگي رابطۀ تمدن اسلامي در مصاف با ساير تمدن‌ها و جوامع؛ 5. كيفيت توليد و انتقال علم در تمدن اسلامي. در مجموع، به نظر مي‌رسد كه با وجود برخي اشتراكات (از جمله در مباني هستي‌شناختي)، تفاوت‌هاي آشكاري در ابعاد معرفتي متأثر از سنت‌هاي فكري متفاوت (تفكر عقلاني شيعي در مقابل نگرش كلام اشعري و ظاهرگرايي) در نزد آن دو متفكر قابل شناسايي هستند.