عوامل پايداري جامعه در نهج‌البلاغه‌

نوشتار حاضر درصدد نشان دادن عوامل پايداري جامعه در نهج‌البلاغه‌ است. براي اين كار افزون‌بر تدقيق مسائل جامعه‌شناسان كلاسيك و انطباق اين مسائل با مؤلفه‌هاي تعريف سازمان‌‌اجتماعي، از روش تحليل متن و تكنيك كدگذاري‌هاي پي‌درپي، استفاده شد تا عوامل پايداري جامعه در نهج‌البلاغه‌، استخراج شود. مهم‌ترين يافته‌هاي پژوهش حاضر به اين شرح‌اند: نخست اينكه توجه‌ به‌ مسئلۀ جامعه‌شناسان كلاسيك (كنت‌: استمرار تعامل، وبر:‌ تعامل‌ از حيث‌ معناي آن، دوركيم: احساس‌ پيوستگي‌، اسپنسر: پيدايش و رشد تمايزهاي اجتماعي، به‌ويژه تمايز در موقعيت‌ها و نقش‌ها، ماركس‌: تمايز در پايگاه‌ اجتماعي‌) مشخص‌مي‌سازد كه مسائل آنان ابعاد گوناگون‌ سازمان‌‌اجتماعي بوده‌است؛ در ثاني مرور دقيق و روشمندانۀ نهج‌البلاغه نشان مي‌دهد، جمع‌بندي ويژگي‌هاي جوامع‌ قابل‌دوام‌ و موفق‌ و مقايسه‌ با ويژگي‌هاي ‌جوامع‌ دچار انحطاط در كلام‌ عليg در تناسب با اين ابعاد بر سه‌ امر محوري موجب‌ دوام‌ و موفقيت‌ جوامع مي‌شود: 1. توحيد و يكتاپرستي؛ 2. الفت‌ و همبستگي ‌زياد و فراگير؛ 3. عدالت‌ توزيعي و كيفري. الفت‌ و همبستگي عنصر مقوّم‌ در هر گروه‌ و سازمان اجتماعي است‌ و عدالت‌ بهترين ‌شكل‌ تنظيم‌ تمايزهاست‌ كه‌ توافق‌ بر تمايزات‌ را پسنديده‌ و قابل دوام‌ مي‌سازد و مي‌توان‌ گفت كه‌ محكمات‌ آراء جامعه‌شناسي،‌ مؤيد نظريۀ‌‌ مستخرج‌ از نهج‌‌البلاغه‌ است.