تجزيه ژنتيكي صفات مورفولوژيك در توتون شرقي (Nicotiana tabacum L) با استفاده از تجزيه ميانگين نسل ها

Genetic Analysis of Morphological Traits in Oriental Tobacco (Nicotina tabacum L.) by Using Generation Mean Analysis

به منظور بررسي توارث پذيري و نحوه عمل ژن براي صفات كمي مهم در توتون شرقي، تلاقي بين دو ژنوتيپ 10-16 Basma و SPT406 با رقم 31. S Basma در سال زراعي 89-88 انجام گرفت. والدين همراه با نسلهاي F1 ،F2 ،BC1 و BC2 حاصل از تلاقي در شرايط مزرعه و در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار براي صفات ارتفاع بوته، طول برگ، عرض برگ، تعداد برگ قابل برداشت، تعداد ميانگره، قطر بوته و عملكرد در هر بوته ارزيابي شدند. نتايج حاصل از تجزيه واريانس داده ها نشان داد كه ميانگين مربعات نسل ها براي تمامي صفات بجز قطر بوته معني دار است. لذا تجزيه ميانگين نسل ها جهت برآورد آثار ژن با استفاده از آزمون مقياس وزني و كاي اسكوئر براي صفات معني دار انجام گرفت. كاي اسكوئر مدل ساده سه پارامتري افزايشي- غالبيت براي تلاقي ها معني دار بود كه حاكي از حضور اثرات متقابل غيرآللي در توارث اين صفات است. سپس مدل شش پارامتري برازش يافت و بهترين مدل براي هر تلاقي انتخاب گرديد. براي صفات ارتفاع، طول برگ، عرض برگ، تعداد برگ و تعداد ميانگره عليرغم معني دار شدن اثرات ژنتيكي افزايشي و غالبيت، مقدار بسيار بالايي اثر غالبيت و حضور اثر متقابل غالبيت در غالبيت در مقايسه با اثرات افزايشي حاكي از اهميت بيشتر اثرات ژنتيكي غير افزايشي و توارث پيچيده اين صفات است. لذا انتخاب در نسل هاي اوليه براي اين صفات موفقيت آميز نخواهد بود. با اين حال، در رابطه با عملكرد، اثرات ژنتيكي افزايشي نقش پررنگ تري را ايفا مي نمايند، به اين لحاظ به نظر مي رسد كه انتخاب در نسل هاي اوليه براي اين صفت اميدواركننده خواهد بود.

In order to evaluate heritability and gene action for some of the important quantitative traits in oriental tobacco, two genotypes, Basma 16-10 and SPT406 were crossed with Basma S. 31 cultivar, separately in 2009-2010. Parents with F1, F2, BC1 and BC2 generations were planted in a randomized complete block design with three replications. Traits such as plant height, leaf length, leaf width, leaf number, internnode number, stem diameter and yield per plant were recorded. The results obtained from analysis of variance indicated that generations mean squares were statistically significant for all traits expect for stem diameter. Therefore, generation mean analysis was performed for significant triats to estimate gene actions using Chi-square and scaling tests. The Chi-square of simple three-parametric model (additive-dominance model) was significant for studied crosses, indicating the presence of non allelic-interactions in the inheritance of these traits in oriental tobacco. Both additive and dominance genetic effects were significant for plant height, leaf length, leaf width, leaf number and internnode number. In addition, presence of high amount of dominance effect and dominance × dominance interactions suggests the importance of non-additive genetic effects for these traits in oriental tobacco. Therefore, selection for these traits in early generations can not be successful. However, additive genetic effects play an important role in the inheritance of yield, and then selection for this trait is hopeful in early generations during tobacco breeding process.