مشروعيت نظم سلطاني در نگرش سياست‌نامه‌نويسان شيعي عصر صفوي

دولت صفويان زماني پا به عرصه قدرت گذاشت كه ملت ايران تجربه‌هاي تاريخي متعددي از جنبش‌هاي سياسي شيعيان و تشكيل حكومت از سوي آنان در كارنامه خويش داشت. اين پيشينه تجربه خوبي از مشروعيت سياسي را براي صفويان به ارمغان آورد. پيدايش دولت صفوي، نقطه عطفي در تاريخ انديشه سياسي شيعه محسوب مي‌شود. علماي شيعه براي نخستين بار به تكوين نظريه‌اي براي مشروعيت «سلطنت شيعي» برخاستند. «نظريه ولايت فقيه» و «نظريه ولايت عدول مؤمنين» يا «ولايت پادشاه عادل» مهم‌ترين دستاورد نظري‌اي بود كه به كمكش، مشروعيت «نظام سلطاني» و پادشاهي شيعي رقم خورد. سياست‌نامه‌نويساني چون محقق سبزواري، فيض كاشاني، محمدباقر مجلسي، و ... با بهره‌بردن از اين سنت ديرين، قرائت جديدي از نظم سلطاني و مشروعيت آن به دست دادند. اين مقاله، با استفاده از نظريه «نظام سلطاني» ماكس وبر و تعريف وي از مشروعيت و انواع آن، آراي اين دسته از عالمان را بازخواني مي‌كند تا نوع جديدي از نظريه مشروعيت را براي سلطنت شيعي معرفي كند.