بررسي تحليلي روش خاورشناسان در تبيين جايگاه سياسي و ديني امام محمد باقر (ع)

شناخت اسلام و تشيع در مغرب‌زمين به واسطه آثار اسلام‌پژوهان آن ديار صورت مي‌پذيرد. نظر به جايگاه و شخصيت امام باقر (ع) و ويژگي‌هاي دوران امامت آن حضرت در تاريخ تشيع امامي، به‌ويژه دو مسئله اساسي درباره امام، يعني موضع‌گيري سياسي ايشان در برابر امويان و همراهي و ناهمراهي با جنبش‌هاي ضداموي و همچنين مسئله امامت ايشان، نزد شيعيان بسيار اساسي و زيربنايي است. بدين‌روي در نوشتار كنوني اين دو مسئله از منظر روش‌شناسي خاورشناسان بررسي خواهد شد. دو روش مهم در ميان خاورشناسان جايگاه خاصي دارد: روش تاريخي با هدف ريشه‌يابي آموزه‌ها، حوادث و انديشه‌ها؛ و روش پديدارشناسي به منظور شناخت افراد باورمند به آموزه‌ها و تاريخ هر دين و مذهب. در اين مقاله، با روش توصيفي و تحليلي، اين دو مسئله ارزشمند را در آثار افرادي مانند اتان كلبرگ، دوايت دونالدسن، هاينس هالم، هاليستر و ارزينا لالاني بررسي و تحليل مي‌كنيم. به نظر مي‌رسد اين دو روش با وجود تفاوت ماهيتي در نتيجه پژوهش، تفاوت چنداني در خصوص جايگاه سياسي و مذهبي امام باقر (ع) در ميان خاورشناسان نداشته است.