شبيه‌‌ سازي تبخير-تعرق مرجع ماهانه بدون داده‌ هاي اقليمي با استفاده از محاسبات نرم در غرب و شمال‌ غرب ايران

فرايند تبخير تعرق به عنوان يكي از مؤلفه‌هاي اصلي چرخه‌ي آب‌شناسي داراي اهميت فراواني در مديريت و توسعه‌ي منابع آب، و نيز برنامه‌ريزي آبياري مي‌باشد. در تحقيق حاضر، به‌منظور براورد تبخير‌‌تعرق غرب و شمال غرب ايران، روش تركيبي پنمنمانتيث فائو56 به‌عنوان مرجع در نظر گرفته‌شد، و دقـت چهار شبيه‌‌ مختلف داده مبنا شامل، شبكه‌ي ‌عصبي مصنوعي (ANN)، سامانه‌ي استنتاج تطبيقي فازيعصبي (ANFIS) از دو نوع افراز شبكه (GP)، دسته‌بندي تفريقي (SC) و شبيه‌ برنامه‌ريزي بيان ژن (GEP)، موردبررسي قرار گرفتند. به اين منظور، مقادير ضريب فصلي (شماره‌ي ماه)، عرض جغرافيايي، طول جغرافيايي و ارتفاع 12 ايستگاه در غرب و شمال غرب ايران جهت براورد  تبخير‌‌تعرق به‌عنوان ورودي به شبيه‌‌ها معرفي شدند. براي شبيه‌­هاي شبكه‌ي ‌‌عصبي مصنوعي، فازيعصبي از نوع افراز شبكه، و فازيعصبي از نوع دسته­بندي تفريقي حداكثر مقادير ضريب تبيين (R2) به ترتيب 994/0، 998/0 و 997/0 در ايستگاه سنندج، و براي شبيه‌ برنامه‌ريزي بيان ژن، 982/0 در ايستگاه خوي مشاهده شد. محدوده‌‌ي مقدار ريشه ميانگين مربعات خطا (RMSE) براي شبيه‌ شبكه‌ي ‌عصبي‌ مصنوعي، فازي عصبي از نوع افراز شبكه، فازي عصبي از نوع دسته­بندي تفريقي، و برنامه‌ريزي بيان ژن به ترتيب 311/0551/1، 319/1368/0، 80/1 450/0 و 833/0 435/0 ميلي‌متر بر روز به دست آمدند. نتايج تحقيق بيانگر دقت بالاي شبيه‌ برنامه‌ريزي بيان ژن در پيش‌بيني تبخير‌تعرق متوسط مرجع ماهانه مي­باشند. بنابراين، شبيه‌ GEP مي‌تواند به‌عنوان شبيه‌ي ساده براي جايگزيني روابط تجربي جهت تخمين تبخيرتعرق در پژوهش‌هاي بعدي مورد استفاده قرار گيرد.