تحليل مزاياي تغيير شيوه‌ي حمل كالا از جاده‌اي به ريلي از نگاه توسعه پايدار؛ مطالعه موردي ايران

طي سال هاي اخير حدود %90تناژ جابجايي كالا در ايران از طريق جاده انجام گرفته است، و شيوه ي حمل ريلي كم اقبال بوده است. شيوه ي حمل ريلي از جهت ميزان مصرف سوخت، آلودگي هوا و همچنين امنيت در بروز سانحه نسبت به شيوه جاده داراي مزاياي قابل توجهي است. در اين پژوهش سه سياست تشويقي يا منع كننده براي سال پايه 1390باهدف ترغيب به سمت استفاده از شيوه ريلي براساس يك مدل لوجيت دوگانه موردبررسي قرار مي گيرد. مدل اشاره شده داراي متغيرهاي مهم شامل هزينه، مسافت و دسترسي به شبكه ريلي است. سياست هاي مورد تحليل براساس مدل ايجاد شده شامل: حذف يارانه گازوئيل، تخفيف در هزينه حمل ريلي و تكميل خطوط ريلي در دست احداث مي باشند. بر اساس تحليل منابع كلان انرژي كشور ميزان مصرف سوخت گازوئيل و توليد آلاينده هاي هوا به ازاي هر تن كيلومتر در بخش جاده 9/5برابر ريل است. از طرفي هزينه تلفات جاده اي با عامل ناوگان باري به ازاي هر تن كيلومتر عملكرد بيش از 80برابر بخش ريلي بوده است. با استفاده از يك مدل انتخاب وسيله بين شيوه حمل بار در جاده و ريل براي چهار گروه كالاي قابل رقابت بين ريل و جاده شامل كالاهاي معدني، فلزات خام، كالاهاي ساختماني و مواد نفتي و ارزش گذاري سياست ها از جهت هزينه، ميتوان گفت ارائه تخفيف بيشتر داراي تأثير بالايي بر تغيير شيوه حمل بوده و پسازآن حذف يارانه اثرگذار است. همچنين به ازاي هر تن كيلومتر تغيير شيوه حمل از جاده به ريل، به طور متوسط منفعت خالصي در حدود 3300ريال مورد انتظار است.