عنوان مقاله :
جايگاه عالم فراماده و عوامل فرامادي در نظريه علم ديني آيت‌الله جوادي آملي
پديد آورندگان :
ترخان (نويسنده مسئول) ، قاسم - گروه كلام پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي , ترخان (نويسنده مسئول) ، قاسم - گروه كلام پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي , بهزادي مقدم ، محمدرضا پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي , بهزادي مقدم ، محمدرضا پژوهشگاه فرهنگ و انديشه اسلامي
كليدواژه :
تفكيك روشي , عالم ماده , علم ديني , عالم فراماده , علل فراطبيعي , تلفيق روشي
چكيده فارسي :
نظريۀ علم ديني آيت‌الله جوادي آملي از نظريه‌هايي است كه در چند سال اخير توجه انديشمندان را به خود جلب كرده است. نوشتار حاضر با طرح اين پرسش كه «عالم فرامادي و عوامل فرامادي چه جايگاهي در نظريه علم ديني دارند؟»، در مرحله نخست هركدام از مفاهيم «علم»، «دين»، صفت‌هاي «ديني» و «علمي» و سرانجام مفهوم تركيبي«علم ديني» را از نگاه ايشان بررسي كرده، دقت ايشان را در تفكيك ميان دو سطح از تحليل، يعني تحليل منطقي ـ فلسفي و تحليل تاريخي ـ جامعه‌شناختي از علم نشان داده است. آن‌گاه به اين مطلب توجه مي‌دهد كه سلسله‌مراتبي ديدن عالم و اعتقاد به ارتباط وثيق ميان عوالم مختلف يكي از بزنگاه‌هاي طرح مبحث علم ديني است كه به‌خوبي در نظريه ايشان منعكس شده است. اين نگرش در‌نهايت به نقد «تفكيك روشي» در عرصه علوم رايج منجر شده و با جايگزينيِ «موضوع» به عنوان ملاك تفكيك علوم، «تلفيق روشي» را در صورت نياز و به تناسب مراتب وجودي «موضوع»، به عنوان راه‌حلي عملي جهت برون‌رفت از مشكلات علوم فعلي و نيز گرفتار‌نشدن در بن‌بست‌هاي نظري پيشنهاد مي‌دهد؛ گرچه ممكن است موضوع مورد مطالعه‌اي به‌دليل تك‌ساحتي‌بودن، فقط نيازمند كاربست يك روش منحصربه‌فرد باشد، خروجي اين نگرش، محصولي است كه برازنده هر دو صفت علمي و ديني خواهد بود.
