بي‌نيازي فهم ظواهر قرآن از علوم عقلي

برخي محققان فهم آياتي از قرآن را نيازمند توليدات عقل نظري دانسته‌اند، ولي ويژگي‌هاي اين كتاب آسماني نشان مي‌دهد كه گرچه مخاطب قرآن انسان عاقل است، براي أفاده مراد هرگز نيازمند برهان‌هاي عقل بشري نيست و ادعاي نياز خلاف مباني است. مخاطب قرآن «الناس» است كه شامل آشنايان با برهان‌هاي عقل نظري و غير آن مي‌شود؛ قرآني كه خود را «نور مبين»، «تبيان»، «هدايت» و حجت براي عقيده و عمل توصيف كرده است. همچنين ادعاي نياز قرآن با تحدّي عمومي و اعجاز قرآن، حجت‌بودن آن به‌عنوان سند حقانيت رسالت و نيز اصل لزوم عرضۀ هر انديشه‌اي بر قرآن براي سنجش راستي و كژي آن در تعارض است و پيامد آن ادعاي نقص كتاب خدا در افاده مراد است. اين پژوهش كه به شيوه تحليلي ـ انتقادي و اسنادي انجام شده است، با ظاهري‌گري به‌كلي متفاوت است و به‌منظور دفاع از كامل‌بودن قرآن كريم و با هدف بستن راه تفسير به‌رأي نگاشته شده است. مطابق اين نظريه، عقل بايد براي تعالي فهم خود تلاش كند و منعي در استفادات و انتزاع‌هاي عقلي مفسر نيست، ولي نقشي در تكميل دلالت آيات ندارد.