«اصالت وجود يا اصالت ماهيّت؛ نزاعي لفظي يا معنوي؟»

با مطرح شدن مسئله تمايز وجود و ماهيّت و تا پيش از ميرداماد، موضع تلويحي و حتّي تصريحي فيلسوفان مسلمان را در باب اصيل دانستن يكي از اين دو يا هر دو، و حتّي عباراتي حاكي از لفظي بودن نزاع نزد برخي از آنان در آثارشان ديده مي شود. از زماني كه ملّاصدرا وجود را اصيل دانست، و مبحث مستقلّي درباره اصالت وجود گشود، مسئله لفظي دانستن نزاع در برخي آثار لاهيجي، شاگرد وي، ديده مي شود، كه تا به امروز هم قائلاني داشته است. در اين نوشتار نشان داده ايم كه طبق برخي از تفاسير اصالت وجود كه براي ماهيّت و وجود تحقّق عيني قائلند امكان لفظي دانستن نزاع اساساً منتفي است. در برخي از تفاسير كه تنها وجود مابه ازاي عيني دارد و ويژگي هايي چون بساطت دارد، چون اين ويژگي ها در تنافي با ويژگي هاي ماهيّت است، بي گمان نزاع معنوي است. در اين نوشتار نشان مي دهيم كه طبق برخي از تفاسير اصالت وجود كه براي ماهيت و وجود تحقق عيني قائل اند امكان لفظي دانستن نزاع اساساً منتفي است. در برخي از تفاسير كه تنها وجود مابه ازاي عيني دارد با ويژگي هايي چون بساطت، چون اين ويژگي ها در تنافي با ويژگي هاي ماهيت است، بي گمان نزاع معنوي است. نيز نشان مي دهيم كه برخي از ادله اصالت وجود هم قابل اقامه براي اصالت وجودند، هم اصالت ماهيت، از اين رو لفظي بودن نزاع از آن ها مستفاد مي شود.