تاملي در مسئله جبر و اختيار در كلام اماميه

مسئلۀ جبر و اختيار از مسائل بنياديني است كه با مسائل مهمي همچون هدف از آفرينش انسان، بعثت پيامبران، نصب امامان عليهم‌السلام و معاد مرتبط است، به‌گونه‌اي كه اتخاذ ديدگاه نادرست در اين باره، مي‌تواند مسائل يادشده را تحت الشعاع قرار دهد. آنچه در اين پژوهش، مدنظر است، نگاهي مورخانه به تطورات اين مسئله در تاريخ كلام اماميه است. اگرچه آموزۀ امر بين الامرين در سخنان پيشوايان راستين مذهب تشيع به روشني بيان شده و امروزه نيز در كلام اماميه مقبول افتاده، نگاهي تاريخي به اين مسئله نشان از اين واقعيت دارد كه آموزۀ يادشده در سنت كلامي متكلمان اماميه تا قرن‌هاي مديدي جايگاه روشني نداشته، بلكه متروك و مهجور بوده است.