اخلاق ناصري و نسبت آن با اخلاق نيكوماخوس در تربيت اخلاقي

هدف اين مقاله بررسي نسبت اخلاق ناصري با اخلاق نيكوماخوس در حوزۀ تربيت اخلاقي است. براي دستيابي به اين هدف از روش پژوهش تحليل محتوا و روش تحليل و استنتاج منطقي بهره گرفته شده است. بدين منظور ابتدا به لحاظ تاريخي به طور مختصر، منابع خواجه نصير در نگاشتن اخلاق ناصري و جايگاه اخلاق نيكوماخوس در اين ميان بررسي، و تلاش شد نشان داده شود كه اخلاق ناصري بويژه در حوزۀ تربيت اخلاقي از طريق تهذيب‌الاخلاق ابن مسكويه با اخلاق نيكوماخوس پيوند استواري مي‌يابد. در ادامه با بررسي چهار اصل مهم تربيت اخلاقي در اخلاق ناصري، شامل «هيچ خُلقي طبيعي نيست»، «در تربيت اخلاقي بايد به طبيعت اقتدا كرد»، «در تربيت اخلاقي حفظ سنتها و ارزشهاي اخلاقي بر نقد آنها مقدم است» و «براي تخلّق به فضيلت‌هاي اخلاقي لازم است، كودك به تكرار عمل با هدف كسب عادت واداشته شود»، ريشه‌هاي آنها در اخلاق نيكوماخوس مشخص، و تفاوتها و هماننديهاي ميان اين دو برجسته شد. نتايج پژوهش حاكي است كه اگرچه ميان گفته‌هاي خواجه نصير در اخلاق ناصري و ارسطو در اخلاق نيكوماخوس در زمينۀ تربيت اخلاقي هماننديهاي انكارناپذيري هست كه احتمالاً فراروايت تقدم طبيعت بر صناعت مهمترين آن باشد، تفاوتهاي مهمي نيز در اين ميان قابل مشاهده است كه يكي از مهمترين آنها كمرنگ شدن جايگاه حكمت عملي (فرونسيس) و به‌طور كلي عقلانيت در تربيت اخلاقي مورد نظر خواجه نصير است.