تحليل گرايش‌هاي پست مدرن در متن ،دف. براهني

An analysis of post-modern tendencies in Reza Baraheni’s “Daf

متن «دف» به عنوان نخستين شعر خطاب به پروانه‌ها نماينده‌ي بخشي از چالش‌هاي اخير شعر ِفارسي است كه در اين مقاله تلاش مي‌شود تا گرايش‌هاي پست مدرن در آن شناسايي و تحليل شود. با توجه به گوناگوني و گستردگي بيش از حد مضامين و تعاريف پيرامون مفهوم پست مدرنيسم، نگارنده‌ي اين مقاله تلاش كرده است تا تحليل و ارزيابي خويش را مبتني بر بوطيقاي يكي نحله‌هاي شعر پست مدرن آمريكا (شعر زبان) و آراي چهره‌ي شاخص آن نحله (چارلز برنستاين) محدود و منحصر كند تا به معيار ملموس‌تري براي تحليل و تفسير دست يابد. يافته‌هاي اين مقاله نشان مي‌دهد كه در «دف» اجراي متني آزاد سازي تاريخ شعر (عرفان) فارسي صورت مي‌پذيرد؛ شاعر تلاش مي‌كند تا از طريق آواي دف، معنا (يا «حس معنا») را منعكس كند؛ اگر چه همواره در سطرهاي گوناگون آن گريز از معنا مشاهده مي‌شود اما اين گريز از معنا همسان با بي‌معنايي نيست بلكه صحيح‌تر آن است كه آن را گريز از معناي واحد و قطعي دانست و بالاخره اينكه متن دف قطعا يك متن روايي نيست چه اينكه در آغاز هر بند يا هر سطر افقي تازه در ديدگان مخاطب گشوده مي‌شود و حدس اينكه در جمله‌ي بعدي چه پيش خواهد آمد و كجا شعر تمام خواهد شد براي خواننده غير ممكن است هر چند ترجيع شعر به طور تقريبي با نظمي شبيه شعر روايي رعايت شده است. در مجموع با اين كه يافته‌هاي اين مقاله وجود برخي گرايش‌هاي پست مدرن در متن «دف» را تأييد و تصديق مي‌كند، اما آن را به طور مستقل و موكّد نمي‌توان پديده‌اي پست مدرن دانست و قرار دادن آن زير ِطبقه‌بندي «شعر پست مدرن» امري به شدت شك برانگيز و در تضاد با كنش روشنفكري و رويكرد چپ گرايانه‌ي شاعرش است.

Reza Baraheni’s “Daf” – the first in his collection of poems, Addressing Butterflies – represents a part of recent challenges in Persian modern poetry, and this research is to identify and analyze the post-modern elements of it. Due to the great variety of themes and definitions of post-modernism, the writers have tried to analyze and interpret Baraheni’s poem based on the poetics of one of the trends in American post-modern poetry, i.e. L=A=N=G=U=A=G=E Poem, and theories of Charles Bernstein in order to have applied a more objective method. The study reveals that “Daf” is the textual performance of going beyond the history of Persian poetry to make it free from any limitations. The poet intends to reflect the meaning – or rather the sense of meaning – through producing the sound of daf, and although a number of its lines seem to be far from conveying any meaning, they are not as equal as being nonsense; rather they separate themselves from an exact and accepted meaning. On the other hand, “Daf” is not a narrative poem, for every single line of it opens a new horizon for the readers, making it difficult to guess what would be the next line and where it will end. Altogether, this paper admits and approves some post-modern elements in “Daf”, despite the fact that it can’t be emphatically considered as a post-modern piece of poetry, and classifying it under the category of post-modern poetry is in doubt and contrary to the intellectual exercises and leftist ideas of its composer.