بازنمايي هويت زنانه در سينماي ايران

اهميت نهاد خانواده در جامعه و نقش انكارناپذيري كه در انتقال فرهنگ و نظام‌هاي ارزشي به نسل بعد دارد، پژوهشگران را به مطالعه و شناخت اين نهاد اجتماعي واداشته است. اهميت اين نهاد به حدي است كه جامعه‌شناسان آسيب‌شناسي و تلاش براي حل‌وفصل معضلاتي را كه دامنگير آن مي‌شود، رسالتي بر عهده خود مي‌دانند. از سوي ديگر زنان نقشي بنيادين در اين نهاد ايفا مي‌كنند و سلامت اجتماعي و رفتاري زنان بر سلامت خانواده به‌شدت اثرگذار است. هدف اين مقاله، توصيف وضعيت اجتماعي زنان در روابط خانوادگي و حوزه خصوصي به ميانجي سينماست. با عنايت به رابطه متقابل وثيق ميان سينما و جامعه كه در پژوهش‌هاي پرشماري بررسي شده است، مي‌توان با بررسي تغييراتي كه در محتواي توليدات رسانه‌اي رخ مي‌دهد، به شناختي از تغييراتي كه در الگوهاي ذهني حاكم بر جامعه درباره موضوعي خاص رخ مي‌دهد نيز دست يافت. اين نوشتار با اتكا به چشم‌انداز روانكاوي لكاني و روش خوانش سم‍پتماتيك به بررسي نحوه بازنمايي هويت زنانه در فيلم «درباره الي» مي‌پردازد. يافته‌هاي پژوهش نشان مي‌دهد اين فيلم ترسيم‌كننده شكلي از هويت‌يابي منحرفانه در زنان است كه به ‌موجب آن، زن هيچ پرسشي از ميل ديگري ندارد و به آنچه ديگري مي‌خواهد، كاملاً آگاه است و خود را ابزاري براي تحقق اين ميل مي‌داند؛ درنتيجه ميل ديگري كاملاً قابل‌اندازه‌گيري و قابل‌سنجش است و هيچ ابهامي در مورد آن وجود ندارد. در چنين وضعيتي شكاف ميان ميل و كيف پر مي‌شود و هدف زن اين است كه ابژه كيف وقيحي باشد كه ديگري آن را در ساحت نمادين جذب و ادغام كرده است.