سازگاري زوجيت در تفسير الميزان با نظريه ادراكات اعتباري علامه طباطبايي

علامه طباطبايي در اوايل دهه بيست، نظريه ادراكات اعتباري خود را در «رساله اعتباريات» به رشته تحرير درآورد. ادراكات اعتباري به ادراكاتي گفته مي‌شود كه بر خلاف ادراكات حقيقي، در ظرف خارج مطابق ندارند؛ ولي بر حقيقتي استوارند. ايشان اين ادراكات را مرتبط با افكار اجتماعي انسان مي‌داند و معتقد است افكار اجتماعي انسان بدون اعتباريات تحقق نمي‌يابد. انسان ميان نياز طبيعي و زيستي خود و رفع اين نياز، ادراكاتي را خلق مي‌كند كه خاستگاه اين ادراكات در ميل و اختيار انسان است. علامه پس از آن با ارائه اقسام اعتباريات، برخي از اعتباريات را قبل‌الاجتماعي مي‌داند و قائل است كه اين اعتباريات ثابت‌اند و برخي از اعتباريات را از نوع اعتباريات بعدالاجتماع معرفي مي‎كند و اين اعتباريات را در معرض تغيير مي‌داند. ايشان ازدواج را در زمره اعتباريات بعدالاجتماع قرار مي‌دهد. از سوي ديگر بررسي آثار علامه ـ به‌ طور ويژه تفسير الميزان ـ بيانگر آن است كه ايشان ازدواج را امري طبيعي مي‌داند و به فطري بودن امر ازدواج قائل است. درباره سازگاري زوجيت در نگاه علامه سه رويكرد را مي‌توان در نظر گرفت: اول ـ علامه مفسر كه قائل به طبيعي بودن ازدواج است را متفاوت از علامه فيلسوف بدانيم و قائل به اين باشيم كه نظريه فلسفي و تفسيري علامه متفاوت است. دوم ـ علامه را متعهد به رئاليسم بدانيم و معتقد باشيم هرچند علامه در نظام فلسفي خود نوآوري‌هايي داشته است؛ ولي درواقع ايشان به دنياي سنت تعلق دارد و از چارچوب فكري ـ معرفتي دنياي سنت خارج نشده است. سوم ـ علامه هرچند به نظريۀ ادراكات اعتباري قائل است؛ ولي ازآنجايي‌كه احكام ديني بيشترين تطابق را با طبيعت انسان دارند، لذا شريعت بهترين اعتباريات را در اختيار انسان قرار داده است. در اين مقاله توضيح داده شده كه رويكرد سوم موردپذيرش است.