بررسي ديدگاه راجر تريگ درباب التزام ديني و عقلانيت

Roger Trigg on Religious Commitment and Rationality

التزام ديني و ربط و نسبت آن با عقلانيت از مباحث مهم فلسفۀ دين است. راجر تريگ از انديشمندان معاصري است كه اين مسئله را محور توجه خود قرار داده است. در اين مقاله ما ديدگاه او در خصوص سرشت التزام و ربط و نسبت آن با باور، معنا، توجيه و عقلانيت را از نظر گذرانده‌ايم. او با تعريف خاصي كه از التزام ارائه مي‌دهد، آن را مبتني بر دو مؤلفه مي‌داند: يكي باور گزاره‌اي و ديگري تعهد شخصي بدان. از آنجا كه تريگ مؤلفه اول التزام را اساسي و بنيادين مي‌داند، تمركز مقاله نيز بر همين مؤلفه است. تريگ بر اساس مؤلفۀ اول، واقع‌گرايي و نقد نسبي‌انگاري را از لوازم حقيقي التزام مي‌داند و در همين راستا به نقد ناواقع‌گرايي و نسبي‌انگاري در اين حوزه مي‌پردازد. او از جمله علل گرايش به نسبي‌انگاري در حوزۀ دين را تلاش ويتگنشتاين متأخر در واكنش به پوزيتيويسم منطقي مي‌داند كه منجر به جدايي و تمايز دين از علم شد. تريگ ضمن نقد اين جريان فلسفي، مي‌كوشد تا پيامدهاي آن را نيز نشان دهد. او با تأكيد بر زبان به عنوان امري كه تبلور حقيقت است و ارتباط را امكان‌پذير مي‌كند و نيز تأكيد بر سرشت مشترك بشر به مقابله با نسبي‌انگاري مفهومي مي‌پردازد و راه را براي عقلانيت التزام مي‌گشايد. مقاله در پايان نشان مي‌دهد كه اگرچه تريگ در نقدهايش به موفقيت‌هايي دست يافته است، به نظر مي‌رسد جنبۀ ايجابي بحث او فاقد استحكام و دقت كافي است.

Religious commitment and its relation to rationality has been always one of the important questions in philosophy of religion. Trigg is one of the contemporary philosophers who has considered this issue. In this article, we consider his view regarding the nature of commitment and its relation to belief, meaning, justification and rationality. He thinks that commitment has two elements: propositional belief and personal commitment to it. Since Trigg thinks that the first element is fundamental, this article concentrates on it. Concerning the first element, Trigg thinks that negation of “non-relativism” and “realism” are two true implications of religious commitment. So, he criticizes “non-realism” and “relativism”. He thinks that the effect of the thought of late Wittgenstein in reaction to logical positivism is prominent and it leads to separation of religion from science. Trigg criticizes this line of thought and tries to show its consequences. Emphasizing on language as showing the truth and making the relation possible and emphasizing on the common nature of human being, Trigg opposes conceptual relativism and seeks to open the way to rationality. In this article, we argue that although Trigg is successful in his criticisms, the affirmative aspect of his discussion lacks sufficient strength and precision.