واكاوي خطبه «نكوهش مردم بصره» امام علي(ع) با توجه به بافت متني و بافت موقعيتي

بدون عنوان

متون ادبي به واسطه­ي چند لايه­ بودنش، با تأويل­ ها و تفاسير مختلف سياسي، اجتماعي و فرهنگي همراه است. هدف اصلي خطيب، اقناع مشاركين است. به همين سبب، بايد با عوامل بافت متني(درون­زباني) و بافت موقعيتي(بيرون­زباني) نظير بافت­هاي اجتماعي، سياسي و فرهنگي آشنايي داشته باشد تا بتواند در اقناع مخاطبان از آن استفاده كند. خطبه ­ي نكوهش مردم بصره از مجموعه سخنراني‌هاي زيبا و تأثيرگذار علي(ع) مي‌باشد كه بعد از پيروزي در جنگ جمل، در مسجد جامع بصره، ايراد فرمودند. فضاي اين خطبه آكنده از توبيخ مردم پيمان‌شكن بصره است كه منافقانه و در پي اطاعت از خواص بي ­بصيرت، شورش كردند. در اين مقاله، ضمن اثبات شناخت ويژگي­هاي تأثيرگذار اين خطبه در شناساندن مخاطبان، به تحليل بافت متني و موقعيتي آن مي­پردازيم. از نتايج مهم پژوهش، بيان زيبايي‌هاي ادبي اين خطبه در حيطه‌ي تحليل متن و اثبات وجود هماهنگي بين گفتمان اين خطبه و موقعيت‌هاي فرهنگي، اجتماعي و سياسي در وراي ظاهر اين خطبه مي­باشد.

Abstract As literary texts have different layers, they are open to various political, social and cultural interpretations and readings. The main purpose of orators is to persuade their audience.Thus, orators must be familiar with intra-textual factors (residing inside language) and situational factors (residing outside language), such as social, political, and cultural factors, in order to be able to employ them for their audience persuasion. Imam Ali’s “Blaming the People of Basra” is one of his beautiful and impressive orations which was conducted after Jamal battle in Basra Mosque. This oration is replete with reprimanding people of Basrafor breaking their promise when they hypocritically rebelled and obeyed some unaware elites. In this article, after introducing the influential features of this oration, its textual and situational contexts are analyzed. One of the major findings is showing the literary aesthetics of this oration regarding its content analysis, and affirmation of the existing harmony between the oration’s discourse and its cultural, social, and political situations beyond its surface.