ابن‌عربي و اجتماع نقيضين در عرصه خيال

Ibn Arabi and Agreement of Two Contradictions in Imagination Arena

ابن‌عربي در عبارات بسياري از وقوع محالات عقلي در ساحت خيال سخن مي‌گويد. اين نوشتار با بررسي و تحليل اين مسئله از ديدگاه او، به بيان دو نظر در اين‌باره مي‌پردازد. نظر نخست با شواهدي از سخن ابن‌عربي مبتني‌بر اختلاف فضاهاي معرفتي و درنتيجه اختلاف موازين به‌كار گرفته شده در اين ساحات، تقويت مي‌شود. نظر دوم كه مورد پذيرش اين پژوهش است؛ مستند به عباراتي ديگر از ابن‌عربي است. تعريفي كه او از محالات عقلي ارائه مي‌دهد در بحث حاضر بسيار راه‌گشا بوده و فتح بابي جهت راه‌يابي به رأي صائب است. وي در پاره‌اي از عبارات، تحقق محال را به تصور محال معنا مي‌كند و بدين‌ترتيب از وجود محال، وجود ذهني و نه وجود خارجي آن را اراده مي‌كند. غالب مثال‌هايي كه براي اجتماع نقيضين و يا اجتماع ضدين ذكر مي‌شود از نظر منطقي قابل مناقشه است. به‌علاوه كه ابن‌عربي خود به صراحت از اختلاف جهات و حيثيات سخن مي‌گويد. مطلب ديگر اينكه او حتي آن هنگام كه كلامش ناظر به عرصه خيال است؛ در نظر ندارد كه در اين حوزه هم «وقوع محالات عقلي» را لحاظ كند و هم «عدم وقوع آن را».

In many of his works has Ibn Arabi discussed the occurrence of the rational impossible in the arena of imagination. The present paper aiming to investigate and analyze this issue represents two major perspectives in the field. The first view is augmented by testaments extracted from works of Ibn Arabi on variances in spaces of knowledge and therefore the differences in the scales used in these fields. However, the second perspective which is accepted by the present study is corroborated via other statements from Ibn Arabi. The definition he offers for the rational impossible has solvشed several problems in the present discussion and has provided the basis for reaching the right verdict. Ibn Arabi interprets “the occurrence of the impossible” as “the imagination of the impossible” and therefore takes the mental existence of the existence of the impossible not its external existence.  Most of the examples mentioned on agreement of two contradictions or opposites are logically disputable. Furthermore, Ibn Arabi has definitely spoken of differences of dimensions and modes. The other point worth mentioning is that even when he refers to imagination arena in his discourse, he does not intend to credit either “occurrence” or “non-occurrence” of the rational impossible.
 
Keywords: Ibn Arabi; The rational impossible; Agreement of two contradictions; Stage and verdict of intelligence; Capable intelligence; Imagination