تاثير كاربري اراضي بر توليد رواناب و رسوب در شيبها و شدتهاي بارش مختلف با استفاده از شبيه ساز باران مطالعه موردي: حوزه آبخيز صنوبر، تربت حيدريه

Effect of land use on Runoff and sediment yield in different slope gradients and intensity using rainfall simulator

بررسي تغييرات روان آب و فرسايش خاك در خاك‌هاي تحت كاربري­هاي مختلف و مجاور هم، امري ضروري مي­باشد. اين تحقيق با هدف بررسي اثر متقابل و مستقل شيب و شدت بارش بر توليد رواناب و رسوب در دو كاربري مرتع و زراعت در حوزه صنوبر واقع در شهرستان تربت حيدريه، انجام شد. بدين منظور، بر اساس نقشه توپوگرافي منطقه، سه طبقه شيب 10-0، 30-10 و بالاي 30 درصد انتخاب شد، همچنين با بررسي بارش منطقه، سه شدت بارندگي با مقادير 9/0، 1/1 و 4/1 ميلي­متر بر دقيقه كه به ترتيب مربوط به دوره ­بازگشت­هاي 10، 25 و 100 سال هستند، انتخاب شدند. سپس با تهيه نقشه واحد كاري، 18 نقطه به صورت تصادفي منظم در قسمت­هاي مختلف حوزه در دو كاربري مرتع و زراعت مشخص شد. در مرحله بعد با استفاده از شبيه­ساز باران، اقدام به ايجاد بارش­ به مدت 10 دقيقه در هر نقطه شد. نتايج حاصل از تحليل اثرات اصلي متغيرهاي تحقيق بر داده‌هاي حجم رواناب و رسوب توليدي وجود تفاوت معني­دار را براي شيب و شدت­هاي مختلف در حوزه صنوبر نشان داد. اما اثر متقابل شيب و شدت بارش در مورد هيچكدام از پارامترهاي اندازه­گيري شده در دو كاربري، تفاوت معني­داري را در سطح اطمينان پنج درصد نشان نداد. همچنين نتايج نشان داد حجم رواناب و رسوب توليدي كاربري مرتع بيشتر از زراعت مي­باشد.

Assessment of Changes in runoff and soil erosion in adjacent soils under different land use is essential. This study aimed to investigate the interaction effects of slope gradient and rainfall intensity on runoff and sediment production on rangeland and agricultural fields in the Senobar watershed using rainfall simulator. Therefore, based on the topographic map of the region, three-classes of slope 0-10, 10-30 and more than 30% were selected. Also, three rainfall intensity values 0.9, 1.1 and 1.4 mm min-1 to correspond return periods of 10, 25 and 100- years, respectively were chosen. Then, based on workable unit map, 18 points were identified in different areas in the rangeland and agriculture randomly. The results of the analysis of the main effects of the variables on runoff and sediment yield data showed significant differences for slope gradient and different intensities in Senobar watershed. The interaction effect between slope gradient and intensity of any of the parameters measured in the two land uses does not show significant difference in five percent confidence level. The results also show that the volume of runoff and sediment yield in rangeland was higher than in agriculture