اثر كمپوست آزولا و پلي‌اكريل‌آميد بر رواناب و فرسايش پاشماني در يك خاك شور سديمي

Effect of Azolla compost and polyacrylamide on runoff and splash erosion of a saline-sodic soil

در اين تحقيق، به‌منظور اصلاح يك نمونه خاك شورسديمي و كاهش فرسايش­پذيري آن با استفاده از كمپوست آزولا و پلي­اكريل­آميد، آزمايشي به‌صورت فاكتوريل در قالب طرح كاملا تصادفي با سه تكرار اجرا شد. نمونه‌برداري خاك از مارن­هاي شورسديمي در اراضي كوهستاني اطراف سد منجيل انجام شد. كمپوست آزولا و پلي­اكريل­آميد هر دو در چهار سطح به‌ترتيب صفر، 5 ، 10 و 15 تن در هكتار و صفر، 25، 50 و 75 كيلوگرم در هكتار مصرف شد. نمونه­ هاي خاك پس از اعمال تيمارها، با استفاده از سيني پاشمان به ابعاد 35×30 سانتي­متر به‌مدت 40 دقيقه تحت بارندگي با شدت 95 ميلي­متر بر ساعت قرار گرفت. شدت جريان رواناب، غلظت رسوب و شدت فرسايش پاشماني اندازه­گيري شد و ميزان نسبت جذب سديم و درصد سديم تبادلي خاك پس از انجام آزمايش تعيين شد. نتايج نشان داد بهترين تيمار در كاهش نسبت جذب سديم و درصد سديم تبادلي، كاربرد حداقل ممكن از يكي از مواد اصلاحي (25 كيلوگرم در هكتار پلي­اكريل­آميد و يا 5 تن در هكتار كمپوست آزولا) است. از نظر كاهش غلظت رسوب و شدت فرسايش پاشماني، مصرف 5 تن در هكتار كمپوست آزولا به‌تنهايي در مقايسه با ساير تيمار­هاي تركيبي، مناسب­ترين تيمار بود. شدت رواناب تنها تحت تاثير كمپوست آزولا قرار گرفته و مصرف 5 تن در هكتار آن باعث توليد كم‌ترين مقدار رواناب شد. كمپوست آزولا تركيب آلي بوده و در صورت مصرف مزرعه­اي علاوه بر اين اثرات مثبت، در بهبود وضعيت پوشش گياهي نيز مؤثر خواهد بود

This study was conducted in order to amend a saline-sodic soil with Azolla compost and polyacrilamide (PAM) in a laboratory experiment. A factorial design of completely randomized test with three replications was used to compare the effects of the amendments. The soil sample was collected from saline-sodic marls of hilly lands around Manjil dam. Both azolla compost and PAM were used in four rates of 0, 5, 10 and 15 ton per hectare, and 0, 25, 50 and 75 kg per hectare, respectively. Soil samples were packed in a 30×35 cm drainable detachment tray, and subjected to a rainfall intensity of 95 mm h-1for 40 minutes. The runoff rate, sediment concentration and splash erosion rate were measured during the experiments, and sodium adsorption ratio and exchangeable sodium percentage of the soil were determined after the experiment. Results showed that the best treatment for reducing sodium adsorption ratio and exchangeable sodium percentage of the the minimum application of one of the amendments (25 kg ha-1 PAM, or 5 ton ha-1 Azolla compost). For decreasing sediment concentration and rainfall erosion rate, application of 5 ton ha-1 Azolla compost was the most appropriate treatment than the other combined treatments. Runoff rate was affected only by Azolla compost, and the application of 5 ton ha-1 Azolla compost resulted in the minimum runoff. In addition to these positive effects, Azola compost as an organic material may have effective functions in improvement of vegetation cover if it used in the field.