كليدواژه :
آفتابگردان , لاين اينبرد , تحمل خشكي , همبستگي , رگرسيون چندگانه
چكيده فارسي :
در اين بررسي كه در سال 1383 در ايستگاه تحقيقات كشاورزي و منابع طبيعي خوي به اجرا در آمد، 66 ژنوتيپ مختلف آفتابگردان مشتمل بر لاين هاي نر عقيم، رستورر و ارقام تجاري در دو آزمايش جداگانه در شرايط تنش و بدون تنش در قالب طرح بلوك هاي كامل تصادفي با سه تكرار مورد ارزيابي قرار گرفتند. به منظور اعمال تنش رطوبتي، مزرعه تنش با آبياري به ازاي 150 ميلي متر تبخير از تشتك تبخير يك سوم آب مورد نياز شرايط معمولي را دريافت كرد. هر كرت آزمايشي مشتمل بر يك خط سه متري به فواصل رديفي 60 و فواصل بوته 25 سانتي متر بود. در طول دوره رويش، صفات زراعي شامل روز تا شروع گلدهي، طول دوره رشد، ارتفاع بوته، قطر طبق، وزن هزار دانه، تعداد دانه در طبق، درصد روغن، شاخص برداشت و عملكرد دانه و روغن تك طبق اندازه گيري شد. شاخص حساسيت به خشكي (SSI)، شاخص تحمل به خشكي (STI) و شاخص هاي MP و TOL براي عملكرد دانه محاسبه شد. بر اساس نتايج حاصله لاين هاي A312، A152، B225، CMS19 و R21A با شاخص حساسيت به خشكي 0.47 الي 0.63 مقاوم ترين لاين ها بودند. از نظر شاخص STI هيبريد آذرگل (1.06) و به دنبال آن لاين رستورر جديد (0.99) A28 و هيبريد آلستار (0.96) مقاومت به خشكي بالايي داشتند. بر اساس همبستگي هاي محاسبه شده، سه صفت قطر طبق، قطر ساقه و ارتفاع بوته به دليل همبستگي مطلوب با عملكرد دانه و نيز با شاخص STI، به عنوان معيارهاي با ارزش در شناسايي ارقام متحمل به خشكي در آفتابگردان شناخته شدند. قطر ساقه و طبق به همراه اجزاي عملكرد روغن مهم ترين معيارهاي موثر بر افزايش عملكرد روغن در شرايط تنش رطوبتي بود. از بين شاخص هاي تحمل، شاخص STI كارايي بيشتري در شناسايي ارقام مقاوم به خشكي داشت.
چكيده لاتين :
Sixty six genotypes of sunflower including cytoplasmic male sterile lines along with their maintainers lines, restorer lines and commercial cultivars were evaluated in tow separate experiments under stress and normal conditions in a randomized block design with three replications in Khoy Agricultural and Natural Resources Research Station in 2004. Stressed experiment was irrigated after 150mm evaporation from class A pan to exert water stress. Each experimental plot consisted of three meter single row with 60cm row spacing and 25cm space between plants. During growing season, plant characteristics including number of days to flowering, growth period duration, plant height, head diameter, 1000 seed weight, seed number per head, oil content, harvest index, seed and oil yield was measured. Stress susceptibility index, stress tolerance index and MP and TOL indices calculated for seed yield. According to the were results, lines A312, A152, B225, CMS19 and R21A with SSI ranged from 0.47 to 0.63 were the highest tolerant lines to water stress. Considering STI, Azargol, line A28 and Alstar with STI 1.06, 0.99 and 0.96, respectively had the highest tolerance to water stress. Because of positive and significant correlation between head diameter, stem diameter and plant height with seed yield and STI, these traits could be used as criteria for determining drought tolerance in sunflower. STI had more efficiency than the other indices for determination of tolerant genotypes
