اثبات معاد و كيفيت آن: بررسي تطبيقي ديدگاه نصيرالدين طوسي و مولوي

Resurrection and its Quality: a Comparative Study of Nasir al-Din al-Tusi and Rumi

هرچند پذيرش معاد در رديف اعتقاد به توحيد و نبوت يكي از سه اصل اساسي دين‌باوري تلقي مي‌شود، با اين ‌حال يكي از دغدغه‌هاي اساسي حوزهٔ كلام، فلسفه و عرفان اسلامي تبيين كيفيت وقوع اين حقيقت است. نصيرالدين طوسي، فيلسوف و متكلم برجستهٔ اسلامي، با تأكيد بر قدرت، علم و ساير صفات خداوند و اينكه معاد اعاده معدوم نيست، بلكه تفرق اجزا است، از سويي وقوع معاد را از نظر عقلاني كاملاً امكان‌پذير مي‌داند و از سوي ديگر با تصديق به لايتناهي‌ بودن قدرت خداوند معاد جسماني را توجيه‌پذير لحاظ مي‌كند. مولانا، عارف و شاعر بزرگ مسلمان، نيز با تعمق و بهره‌گيري از آموزه‌هاي اصيل اسلامي از سويي باورمندي و ضرورت اعتقاد به معاد را عنصري روشن در نگاه به عالم نشان داده و از سوي ديگر جسماني‌ بودن معاد را امري همگام با قاموس خلقت مي‌داند. در اين مقاله مي‌كوشيم پس از تبيين ديدگاه نصيرالدين طوسي و مولانا در باب معاد و كيفيت آن به روش توصيفي- تحليلي و مقايسه‌اي، از طرفي تفاوت شيوهٔ كلامي- فلسفي نصيرالدين طوسي در اثبات معاد را با شيوهٔ عرفاني- تمثيلي مولانا نشان دهيم، و از طرف ديگر نقاط اشتراك آنها را در اين مبحث برشمريم.

Accepting the belief in monotheism, resurrection and prophecy is considered one of the three basic principles of religion believing. However one of the major concerns of the fields of theology, philosophy and Islamic mysticism is how to explain the quality of happening that reality. Nasir al-Din al-Tusi, a prominent Islamic philosopher and theologian, emphasizing on power, science and other attributes of God, believes that Resurrection is quite possible rationally and justifies bodily Resurrection recognizing the infinity of power of God. Also Rumi, the great Muslim mystic and poet, using genuine Islamic teachings, has shown the necessity of faith and belief in the Resurrection as a clear element and recognizes bodily resurrection as along with the creation. It is attempted, to explain the perspectives of Rumi and of Nasir al-Din al-Tusi on Resurrection and its quality through analytical and comparative method in this paper.